Toelichting op de balans

Het verloop van de langlopende geldleningen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer is als volgt weer te geven:

Toelichting
De gemeente heeft de mogelijkheid voor de financieringsbehoefte gebruik te maken van langlopende leningen (restant hoofdsom ultimo 2023 € 475 mln.) Deze hebben een gemiddeld rentepercentage van 1,2%. In 2023 zijn geen langlopende leningen aangetrokken. Een nadere toelichting staat in de financieringsparagraaf.

Toelichting renteswaps
Naast leningen heeft de gemeente nog een vijftal renteswaps lopen met een looptijd tot 2042 (2 maal), 2043 en 2051 (twee maal) voor een totale hoofdsom van € 52 mln. ultimo 2023. Deze zijn door de gemeente afgesloten in de periode 2010-2012 om het risico van rentestijgingen af te dekken. Er is ultimo 2023 in totaal voor € 52 mln. aan kortlopende schulden (kasgeldleningen) als ‘hedge’ met de renteswaps omgevormd tot langlopende schulden met een vaste rente.
Het vastgestelde maximale bedrag waarover swaps afgesloten kunnen worden is bepaald op 20% van de restant hoofdsom van de langlopende leningen. De hoofdsom van de swaps van € 52 mln. is 9,9% van de stand van de opgenomen langlopende leningen ultimo 2023. Dat valt ruim binnen het plafond van 20%.

Het gebruik van deze derivaten (o.a. renteswaps) is zo vormgegeven dat onder alle derivaten kortlopende kasgeldleningen liggen, zodat sprake is van 100% ‘hedge’. De looptijden van de kasgeldleningen worden afgestemd op de renteherzieningen van de swap. De beschikbaarheid van financiering voor gemeenten is door de goede kredietwaardigheid (gelijk aan Nederlandse staat) uitstekend. Daarmee is zij in staat de kasgeldleningen onder de swap tegen zeer scherpe rentetarieven te financieren.

De regelgeving vereist niet dat derivaten (o.a. renteswaps) tegen marktwaardes in de jaarrekening gewaardeerd moeten worden. Wel zijn ter toelichting in onderstaande tabel de derivaten nader uitgesplitst; de onderliggende kasgeldleningen zijn volgens de voorschriften onder de vlottende passiva gerubriceerd. Een renteswap heeft bij afsluiten geen marktwaarde. Afhankelijk van ontwikkelingen in de marktrente kan zich gedurende de looptijd van een renteswap een (positieve of negatieve) marktwaarde ontwikkelen. De marktwaarde van de renteswaps zal echter aan het einde van de looptijd altijd weer teruglopen tot nihil. De theoretische marktwaarde van de vijf renteswaps samen bedroeg ultimo 2023 -€ 4 mln.  (ultimo 2022 was dit -€ 13 mln.). De afname van de negatieve marktwaarde wordt verklaard door het in 2023 sterk gestegen renteniveau. De marktwaarde is alleen van belang indien er sprake zou zijn van een bijstortverplichting van de gemeente aan de betreffende bank(en) of als er voortijdig moet worden afgekocht. Omdat voor de gemeente geen bijstortverplichting geldt is de marktwaarde voor de gemeente bij het huidige beleid van voortzetten van de swaps tot einde van de looptijd niet relevant.

(bedragen x € 1.000)

In bovenstaande tabel is zichtbaar dat de te betalen rente voor vier van de vijf renteswaps hoger is dan de huidige marktrente. Dit leidt tot een negatieve marktwaarde van deze renteswaps. De positie is 100% effectief geweest in 2023. In bovenstaande tabel is ook zichtbaar dat één interest linked swap is afgesloten. Deze wijkt af van de gewone renteswaps. De te betalen rente op deze swap is niet vast maar is gekoppeld aan de pulse index van de Deutsche Bank. Bij dit derivaat is het renterisico tot 4,9% via een renteplafond afgedekt. Hier kwam tot en met september 2022 een opslag bovenop omdat de Euribor rente negatief was. Vanaf september 2022 is deze rente weer positief geworden en dat betekent dat er een bedrag afgetrokken kan worden van de coupon. Op 31 december 2023 stond de Euribor rente op een percentage van ruim 3,9%. Dit percentage wordt dagelijks aangepast.

De gerealiseerde externe rentelasten van alle opgenomen langlopende geldleningen (incl. swaps) samen bedragen in 2023 € 8,4 mln. (begroot € 8,4 mln.).