Product 1.4 Armoede- en schuldenaanpak
Toelichting op product
Armoede en schulden zijn twee van de meest bepalende factoren voor gelijke kansen voor kinderen, jongeren, volwassenen, wijken en buurten. We zien in sommige wijken en buurten, een grote concentratie van gezinnen die in armoede leven. Kinderen in armoede kunnen zonder ondersteuning vanuit de gemeente vaak niet meedoen met sport, cultuur en activiteiten. Ze ervaren vaak een achterstand op school, ontwikkelen zich minder goed en ondervinden vaker gezondheidsproblemen. En als je als kind al niet goed mee kunt komen in de maatschappij, dan lukt je dat later als volwassene vaak ook niet. Met alle gevolgen en maatschappelijke kosten van dien. Inwoners ervaren stress als gevolg van armoede en schulden en zijn mede daardoor minder goed in staat om beslissingen te nemen op lange termijn. Armoede is zowel een veroorzaker áls een gevolg van problemen op andere leefgebieden van een inwoner en vraagt daarom om een integrale en op preventie gerichte aanpak. Er zijn huishoudens in Zaanstad die moeite hebben om rond te komen. De druk van de vaste lasten en huishoudelijke uitgaven is dusdanig groot dat niet alleen lage inkomens, maar ook steeds meer huishoudens met een hoger inkomen iedere maand structureel geld tekortkomen. We richten ons steeds meer op het vroegtijdig en gericht signaleren van problemen en het aanbieden van hulp. Onder meer door de inzet van vroeg signalering van schulden en budgetondersteuning. Ook nemen we stevige maatregelen om de hoge inflatie en de stijgende energieprijzen te compenseren. We trekken daarbij samen op met de maatregelen die het Rijk neemt en met lopende initiatieven die versnelt de woningen in Zaanstad verduurzamen. Er zit een groot verschil tussen wijken en buurten als het om armoede gaat. Verschil maken tussen wijken vergroot het effect dat we bereiken. We versterken ons netwerk met maatschappelijke partners die zich richten op de bestrijding van armoede. Wie schulden heeft, kan rekenen op ondersteuning bij het oplossen hiervan met een stress-sensitieve aanpak; zo ontstaat rust om te werken aan de toekomst. Er is nazorg voor wie dat nodig heeft. Inwoners met een inkomen op of onder het sociaal minimum (110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm) kunnen gebruikmaken van financiële regelingen om het inkomen aan te vullen. Voor het gratis verstrekken van de stadspas en Meedoen Zaanstad is het sociaal minimum gesteld op 120%. |
|---|
Naam | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Begroting 2023 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Minder minimahuishoudens % | 10,5% | 10,2% | 10,0% | nb | 10,5% | nb | CBS |
Minder kinderen in armoede % | 9,6% | 9,3% | 8,4% | nb | 9,6% | 5,2% | CBS |
Toelichting indicatoren
Het CBS heeft de cijfers met betrekking tot 2023 nog niet gepubliceerd. De cijfers van 2022 zijn inmiddels wel bekend en laten een daling zien van de beide indicatoren. De indicator ‘Minder kinderen in armoede’ is in de begroting voor 2024 aangepast. Het kabinet had zich in haar coalitieakkoord 2021-2025 ten doel gesteld om het aantal kinderen dat opgroeit in armoede in haar kabinetsperiode te halveren (t.o.v. 2015). Wij omarmden het streven om dat doel ook in Zaanstad te behalen, maar hebben hierop als gemeente slechts heel beperkt invloed. Met het oog op ontwikkelingen rond onder meer energiearmoede en de algehele inflatie is halvering niet realistisch. We streven daarom nu ernaar het percentage kinderen dat in armoede leeft te laten dalen tot onder, of tenminste gelijk te houden aan, het landelijk gemiddelde.
Terugblik op speerpunten 2023
Het beleid herijken en succesvolle projecten structureel maken
De in het coalitieakkoord afgesproken herijking van het armoedebeleid is afgerond. Met de herijking zijn vijf succesvolle maatregelen van structurele dekking voorzien. Dat betreft Saenbility (stress sensitieve dienstverlening), Get a Grip (schulddienstverlening aan jongeren), vroegsignalering, de aanpak ondernemers met geldzorgen en het Armoedenetwerk ‘Wind in de Zeilen’. Verder vraagt de armoedeaanpak continue doorontwikkeling, zoals de afgelopen jaren bijvoorbeeld rond de extreme stijging van de energieprijzen en inflatie. Maar ook op basis van wat we in de praktijk ophalen over wat werkt en niet werkt, en waarmee we inwoners meer of minder goed bereiken.
Actuele ontwikkelingen vragen om focus op preventie en nazorg
We hebben nieuwe vaste-lasten-partners aangesloten bij de vroegsignalering. Mede als gevolg daarvan zijn gemiddeld 805 signalen per maand ontvangen in de vroegsignalering*. We zijn gestart met het project Financiële APK, met het doel inwoners beter te bereiken met financiële regelingen en hulp. Ons doel was ook om in 2023 de nazorg in trajecten voor schulddienstverlening te versterken. Maar met het oog op de verkorting van de aflosperiode in schulddienstverleningstrajecten sinds juli 2023 is dat doorgeschoven naar 2024.
(* het gemiddelde aantal signalen betreft een voorlopige cijfer op basis van gegevens tot en met september 2023)
Het aantal kinderen dat opgroeit in armoede halveert
Het kabinet had als doel het aantal kinderen dat opgroeit in armoede in haar kabinetsperiode te halveren (t.o.v. 2015). Dat streven lijkt door de inflatie niet realistisch. Kinderen écht uit armoede halen betekent dat we - samen met het Rijk - de bestaanszekerheid van hun ouders (of verzorgenden) moeten waarborgen. In landelijke berichtgeving wordt gesproken over een daling van de armoede in 2023 door de energietoeslag en andere inkomensondersteunende maatregelen. Het positieve effect van deze maatregelen in combinatie met lokaal beleid en een dalende trend in het aantal minimahuishoudens zien we ook terug in Zaanstad. Om dit in beeld te krijgen heeft het Nibud de Minima effectrapportage gemeente Zaanstad 2023 opgeleverd en is een nieuwe Armoedemonitor Zaanstad 2023 gemaakt. Voor deze doelgroep is onder meer ingezet op het verstrekken van schoollunches; de inkomensgrens om in aanmerking te komen voor Meedoen Zaanstad is verhoogd van 110% naar 120%.
Stadspas
De ZaansePas is in september 2023 geïntroduceerd. De pas is gratis verstrekt aan mantelzorgers en minimahuishoudens. De regeling Meedoen Zaanstad voor kinderen uit minima huishoudens staat op de pas. Ook is in 2023 het eerste actie-aanbod vanuit ondernemers voor alle inwoners met een ZaansePas op de kaart gezet.
Versterken netwerk armoede initiatieven
Het Zaanse armoedenetwerk Wind in de Zeilen legde de basis gelegd voor een levendige samenwerking tussen gemeente en burgerinitiatieven op het gebied van armoede en financiële ondersteuning. Door de komst van een Relatiemanager Armoede kunnen we burgerinitiatieven actiever ondersteunen. Deze relatiemanager heeft zowel een verbindende als een ondersteunende rol, onder meer op het gebied van subsidies.