Werk, participatie en inburgering

Met de indicator % bijstandsgerechtigden met een plan van aanpak willen we een beeld geven van het percentage mensen met een bijstandsuitkering dat actief is naar vermogen en/of werkt aan hun ontwikkeling en re-integratie. De indicator is voor het eerst gebruikt in 2019. Om deze indicator te kunnen bepalen zijn aanpassingen nodig in de registratie. Het registratieproces verbeteren we steeds, waardoor we beter in staat zijn om plannen van aanpak te tellen. We tellen de plannen van aanpak vanaf 2021 anders dan in de jaren daarvoor, omdat deze methode betrouwbaarder is. Daarom zijn de cijfers 2021 en verder niet te vergelijkbaar met de jaren daarvoor. Ten slotte was het streefcijfer voor 2023 per abuis nog niet aangepast, vanaf de begroting 2024 is dit bijgesteld.

Tot eind 2023 waren we niet in staat om alle benodigde gegevens voor inburgeringsplichtigen te verzamelen, waardoor we vanuit ons dashboard geen volledig zicht hadden op onze resultaten. Dit heeft ons vermogen om tijdig bij te sturen beperkt. Daarnaast hebben we te maken gehad met ontbrekende gegevens van DUO. Deze ontbrekende gegevens hebben ertoe geleid dat inburgeraars te laat bij ons in beeld zijn gekomen, waardoor het wettelijk termijn van 10 weken vaak al was verstreken. Voor de komende jaren zijn er realistischere streefwaarden vastgesteld. Voor 2024 een percentage van 50, en voor 2026 een percentage van 70. Het is belangrijk op te merken dat we in de praktijk altijd sturen op 100%. Echter, zijn er altijd factoren die buiten onze controle liggen, zoals ziekte, het niet verschijnen van inburgeraars, ontbrekende gegevens, enzovoort. Daarom vinden we 70% een realistisch cijfer voor de indicator. Sinds 2022 is de taakstelling verdubbeld. Hierdoor is personeel aangenomen. In 2024 is de taakstelling iets verlaagd, waardoor we wat betreft personeelsbezetting in lijn zijn met onze doelstellingen. Als plan van aanpak voor de komende periode zullen we de cijfers nauwlettend monitoren door de resultaten als vast onderdeel van het werkoverleg op te nemen. Op deze manier kan er beter worden gestuurd op de resultaten.

Realiseren aanpak nieuwkomers
Vanaf 1 januari 2022 heeft de gemeente de volledige regie over inburgering. Sindsdien werken inburgeringsregisseurs samen met nieuwkomers om ervoor te zorgen dat alle stappen van het inburgeringsproces worden doorlopen, zodat mensen binnen maximaal drie jaar inburgeren. In totaal zijn er sinds de start van de wet 389 statushouders en 305 gezinsmigranten (694 nieuwkomers in totaal dus) begonnen met inburgering. In 2023 hebben we de inburgering via keuze modules verder ontwikkeld. We hebben een proef voorbereid voor een module 'financieel ontzorgen' met individuele budgetcoaching om de financiële zelfredzaamheid te bevorderen.
Sagènn verzorgt het formele taalaanbod en thematische taalaanbod. Doordat het vinden van een geschikte locatie moeizaam bleek en ook Sagènn last heeft van het landelijke tekort aan taaldocenten, heeft deze aanbieder minder trajecten hebben kunnen aanbieden dan aanvankelijk afgesproken. In Zaanstad zijn 507 cursisten gestart met een cursus bij Sagènn. Volgend jaar wordt verwacht dat ze conform contract zullen draaien en declareren.

Intensieve participatieaanpak: werk of meedoen
De originele opdracht van de taskforce sinds 2017 is om alle mensen met een bijstandsuitkering op te roepen om in gesprek te gaan over de doel- en rechtmatigheid van de uitkering. Vanaf 2022 is dit team daarnaast steeds vaker ingezet om de keten te ondersteunen in moeilijke situaties, bijvoorbeeld wanneer onduidelijk is wat mensen kunnen en willen doen om financieel zelfstandig te worden. Deze verandering was nodig vanwege de snel toegenomen werkdruk voor deze mensen bij het wijkteam en omdat bleek dat de taskforce over de gewenste expertise beschikt. Inmiddels leert de ervaring dat de activering van mensen met onoverbrugbare afstand tot de arbeidsmarkt naar vrijwilligerswerk meer of iets anders vraagt dan vooraf ingeschat. Er zijn extra middelen vrijgemaakt voor de korte termijn voor de aanpak en er is gestart met een analyse waarmee we in 2024 kunnen bijsturen.

Belangrijk uitgangspunt is het versterken van basisvaardigheden (voorheen noemden we dat ‘aanpak laaggeletterdheid’). Dit jaar werkten we regionaal mee aan een uitvoeringsprogramma voor 2024. De gemeente besteedde aandacht aan het opleiden van schrijfcoaches en de bewustwording dat veel communicatie niet in het juiste taalniveau wordt geschreven.

Sluitende aanpak voor jongvolwassenen
In 2023 is de Regionale aanpak jeugdwerkloosheid vastgesteld. Het doel is om de overgang naar het mbo en werk te verbeteren en zo uitval van (kwetsbare) leerlingen te voorkomen. Over kritische overgangsmomenten zijn samenwerkingsafspraken met de betrokken partijen gemaakt. Kwetsbare jongeren met een hoger uitvalrisico zijn daarmee eerder in beeld en krijgen ook eerder ondersteuning en langer en intensiever nazorg. De aanpak krijgt in 2024 een vervolg.

Doorontwikkeling Werkom

Werkom werkt in 2023 en 2024 aan een vijftal speerpunten:

1. Het opvangen van de WSW-krimp en gevolgen voor de werksoorten.
2. Verbetering van de werkleertrajecten.
3. Cultuur binnen Werkom vernieuwen.
4. Financieel resultaat verbeteren.
5. Goed werkgeverschap.

Deze strategie is een uitwerking van het koersbesluit Werkom en de korte-termijn-aanbevelingen van Berenschot. Het afgelopen jaar is verbetering zichtbaar op verbetering van de samenwerkingen in het werkveld en van de financiële resultaten en verantwoordingen.

Vernieuwing aanbod van dienstverlening naar werk
Het Rijk wil graag de dienstverlening naar werken en leren voor inwoners vereenvoudigen en hiervoor één loket realiseren. Met de val van de regering loopt het traject van het Rijk vertraging op. In Zaanstad hebben we wel stappen gezet: in 2024 start een ‘Punt in de Wijk’ in Pelders- en Hoornseveld waar alle inwoners terecht kunnen met vragen over werken en leren.