Financiën

Bedragen x € 1.000

Toelichting saldo
Op het programma Kansengelijkheid resteert een negatief saldo van € 5,81 mln.

Verklaring verschillen met een effect op het jaarrekeningresultaat (Hoofdboodschap)
1. Tegemoetkoming energiekosten (€ 6,04 mln.)
Het Rijk heeft in oktober de wetgeving over de energietoeslag vastgesteld. In plaats van individuele aanvragen heeft het Rijk ons verzocht de toeslag zoveel mogelijk ambtshalve te verstrekken. Daarom konden wij een groot deel van de energietoeslag alsnog in 2023 verstrekken. Bij individuele aanvragen zou dat pas in de loop van 2024 zijn gelukt. Het laatste deel van de tegemoetkoming energietoeslag van het Rijk hebben wij pas in de decembercirculaire ontvangen. Daarom konden wij de begroting niet meer wijzigingen en ontstaan nu hogere lasten op dit programma (€ 6,04 mln.) Tegenover de hogere lasten staan de hogere baten van het Rijk (-€ 4,42 mln.) en een lagere toevoeging aan de reserve budgetoverheveling (-€ 1,49 mln.). Deze staan verantwoord in het Hoofdstuk Financiën

2. Spreidingswet (€ 2,97 mln.)
Wij hebben van het Rijk geen bijdrage op basis van de Spreidingwet ontvangen. Hierdoor ontstaan lagere baten op dit programma (€ 2,97 mln.) Dit komt doordat wij de opvanglocatie Gerrit Bolkade niet in gebruik konden nemen in 2023. Tegenover deze lagere baten staat een lagere toevoeging aan de reserve Investeringsfonds (-€ 2,97 mln.) op het programma Verstedelijking.

3. Jaarrekening 2023 Werkom (-€ 0,88 mln)
De afrekening met Werkom voor de Participatiewet 2023 leidt tot € 0,88 mln. lagere lasten als gevolg van hogere omzet (met name) en minder kandidaten in begeleiding dan begroot. Werkom mag sinds 2023 de zgn. koepelvrijstelling voor de BTW op de kosten van participatiewetstaken toepassen. Dat heeft tot gevolg dat Werkom de werkelijke kosten moet afrekenen.Deze afrekening is pas aan het eind van het jaar verwerkt door Werkom. Hierdoor was dit voordeel bij de Narap nog niet in beeld.

4. Zaandam Oost (-€ 0,18 mln.)
De huisvestingslasten zijn lager dan gepland. Verder hebben wij incidenteel lasten van Moeders van Zaandam verantwoord onder de specifieke uitkering Gezond en Actief Leven Akkoord (SPUK GALA). Daar hadden wij nog subsidie beschikbaar, die wij anders moesten terugbetalen aan het Rijk (-€ 0,28 mln.). De lagere huisvestingslasten leiden tot een lagere onttrekking aan de reserve Regiodeal (€ 0,10 mln.).

5. Inkomen (-€ 0,53 mln.)
De lasten voor bijstand zijn iets hoger dan wij verwachtten bij de Narap. Procentueel is de afwijking van het budget kleiner dan 1,0% (€ 0,40 mln.). Wij hebben het overzicht van inwoners met een schuld bij de gemeente bijgewerkt, omdat minder inwoners een schuld bij de gemeente hebben. Hiermee lopen wij een kleiner risico als inwoners hun schulden niet kunnen afbetalen. We hoeven daarom minder geld in kas te houden om het risico af te dekken, wat leidt tot lagere lasten (-€ 0,60 mln.).
Wij hebben van het Rijk hogere baten (-€ 0,33 mln.) ontvangen een bijdrage in de kosten van kwijtschelding van schulden. Dit betrof een nabetaling over 2021.

6. Bijstand aan ondernemers (€ 0,40 mln.)
Wij hebben oude kredieten van het bijstandsbesluit zelfstandigen (Bbz) afgeboekt. Dit leidt tot hogere lasten (€ 0,40 mln.). Wij hadden de bijdragen van het Rijk en de aflossingen van ondernemers al in eerdere jaren verantwoord.

7. Participatie (-€ 0,21 mln.)
We wilden in 2023 mensen met een arbeidsbeperking meer kans geven op een baan (project 'Breed offensief'). Wij konden dit project niet uitvoeren in 2023 door een tekort aan capaciteit. Hierdoor ontstaan lagere lasten (-€ 0,21 mln.).

8. Gedupeerden kinderopvangtoeslag affaire (-€ 0,92 mln.)
Wij hebben van het Rijk compensatie ontvangen voor de kosten voor kwijtscheldingen van schulden van gedupeerden van de kinderopvangtoeslag affaire. De kosten hadden wij al in de jaarrekeningen 2021 en 2022 verantwoord (-€ 0,32 mln.).
Verder hebben wij van het Rijk geld gekregen voor begeleiding van gedupeerden. Het Rijk rekent die kosten af op basis van een vast bedrag per gedupeerde. Het verschil tussen het vaste bedrag en de werkelijke kosten hebben wij niet uitgegeven (-0,60 mln.). De begeleiding van gedupeerden is nog niet afgerond. Daarom wordt voorgesteld om dit restantbudget via de resultaatbestemming in de Voorjaarsnota 2024 over te hevelen naar 2024.

9. Regionale coördinatie opvang vluchtelingen (-€ 0,14 mln.)
De gemeente voert de administratie voor het Regionaal Centrum Vluchtelingen Spreiding (RCVS) en het Regionaal Programma Opvang Vluchtelingen (RPOV). Het RCVS en RPOV huren personeel in voor de uitvoering van hun taken. Bij de Narap meldden we dat wij in overleg waren met de regio en het Rijk over de kosten van het 1e halfjaar van 2023. Dat overleg heeft geleid tot een extra rijksbijdrage (-€ 0,14 mln.).

10. Inflatiefonds; schoollunches en overige maatschappelijke organisaties (€ 0,18 mln.)
Wij hebben minder geld uitgegeven aan schoollunches. Een deel van de schoollunches is betaald door het Jeugdeducatiefonds (-€ 0,12 mln.). De bestedingen uit het inflatiefonds in andere programma's zijn ook lager
Wij hebben de besluitvorming over de energiesubsidies voor overige maatschappelijke organisaties doorgeschoven naar 2024 (-€ 0,10 mln.). Hier tegenover staat een lagere onttrekking aan de reserve Inflatiefonds (€ 0,40 mln.).

11. Overige verschillen (-€ 0,92 mln.)
De lagere apparaatslasten (-€ 0,14 mln.) lichten wij toe in de paragraaf Bedrijfsvoering.
We hebben hogere baten ontvangen uit terugvordering (-€ 0,10 mln.). Het gaat vooral om aflossingen van leningen aan statushouders voor inrichtingskosten van hun huis. Dit is een gevolg van de Wet Vereenvoudiging beslagvrije voet.
Het restant (-€ 0,68 mln.) wordt verklaard door overige diverse kleine afwijkingen binnen dit programma.

Verklaring verschillen met een saldo neutraal effect op het jaarrekeningresultaat
1. Opvang asielzoekers
Wij hebben de opvanglocatie Gerrit Bolkade niet in gebruik kunnen nemen in 2023. Wij en het Centraal orgaan Opvang Asielzoekers (COA) hadden meer voorbereidingstijd nodig. Dit leidt tot lagere lasten (-€ 2,51 mln.). Hier tegenover staan ook lagere baten uit de rijksdrage waaruit wij de kosten betalen (€ 2,51 mln.).
De lasten van de bestaande opvang van asielzoekers zijn lager door minder inzet van personeel, waaronder beveiliging (-€ 0,18 mln.). Daar tegenover staat ook lagere baten van het Rijk (€ 0,18 mln.).

2. Opvang Oekraïners
De lasten van huisvesting en begeleiding van Oekraïners zijn lager (-€ 2,72 mln.). Dit komt door lagere beveiligingskosten, heronderhandeling van contracten met leveranciers en vertraagde oplevering van de locatie Saendenborch. Dit leidt ook tot lagere baten (€ 2,72 mln.), omdat wij minder in rekening kunnen brengen bij het Rijk voor de opvang van Oekraïners.

3. Arbeidsmarktregio
Zaanstad beheert als centrumgemeente de middelen die het Rijk ter beschikking stelt aan arbeidsmarktregio’s. De arbeidsmarktregio geeft met deze middelen invulling aan regionale uitdagingen op de arbeidsmarkt. Dit gebeurt in samenwerking met andere publieke en private partijen. In 2023 heeft de arbeidsmarktregio een regionale doe-agenda gemaakt, waarin ambities waren opgenomen. Het bleek echter nodig om te investeren in de samenwerking die nodig is om deze ambities te vertalen naar uitvoerbare acties. Daaruit bleek een deel van de plannen minder geld te kosten dan verwacht en een deel krijgt alsnog vorm in 2024 onder aangescherpte voorwaarden. De lasten van arbeidsmarktregio zijn hierdoor lager (-€ 2,45 mln.).
De arbeidsmarkt heeft minder dit jaar minder baten dan verwacht (€ 0,45 mln.). Het verschil (€ 2,00 mln.) vloeit terug naar de reserve Arbeidsmarktregio om dit in de toekomst in te zetten voor ambities.

4. Regionaal Mobiliteits Team
Het Rijk betaalt de personele inzet van het Regionaal Mobiliteits Team (RMT) via de gemeente Zaanstad. De werkelijke inzet in 2023 bleek kleiner dan wat het RMT eind 2022 in de aanvraag aan het Rijk had begroot. Dit heeft geleid tot lagere lasten (-€ 0,90 mln.). Hier tegenover staan ook lagere baten van het Rijk (€ 0,90 mln.).

5. Inburgering
Door capaciteitsproblemen bij de onderwijsinstellingen konden wij minder inburgeraars naar school sturen. Dit leidt tot lagere lasten (-€ 0,30 mln.). Hier tegenover staan ook lagere baten van het Rijk (€ 0,30 mln.).

6. Gedupeerden kinderopvangtoeslag affaire
Wij hebben meer aanvragen ontvangen van gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire. Dit leidt tot hogere lasten (€ 0,76 mln.). Hier tegenover staan hogere baten (-€ 0,76 mln.), omdat wij de kosten voor hulp aan gedupeerden van de kinderopvangtoeslag affaire in rekening brengen bij het Rijk.

7. RegioDeal ZaanIJ
De uitvoering van de RegioDeal ZaanIJ verloopt minder snel dan gepland. Hierdoor zijn de lasten lager (-€ 0,56 mln.). Dit leidt tot een lagere onttrekking uit de reserve RegioDeal (€ 0,56 mln.).