Product 1.2 Actief burgerschap
Toelichting op product
We willen het vertrouwen in de overheid en de lokale politiek herstellen. We zetten in op democratische vernieuwing. Dit doen we door meer ruimte te creëren voor het gesprek met inwoners, organisaties en ondernemers. We benutten de kennis en vaardigheden van onze inwoners én faciliteren en stimuleren maatschappelijke initiatieven. Veel Zaankanters zijn actief betrokken bij de samenleving in de vorm van meedenken, meedoen en bijdragen aan hun omgeving. In de Zaanse samenleving is ruimte voor maatschappelijke initiatieven en herdenken en vieren van diversiteit, in verbinding met elkaar en met de randvoorwaarden die hiervoor nodig zijn. De gemeente wil aansluiten bij wat er al is, dit daar waar nodig faciliteren, verbinden en stimuleren. Het initiatievenplatform voorjewijkie.nl en de subsidies voor maatschappelijk initiatief dragen bij aan de opgaven in de stad. Er is ruimte voor ontmoeten: Zaanstad erkent het belang van buurthuizen voor ontmoetingen in de stad en de dorpen. De gemeente ondersteunt deze ontmoetingsplekken richting een duurzaam toekomstperspectief. Zaanstad kent een lange traditie als het gaat om emancipatie en inclusie en mee kunnen doen in de samenleving. We investeren steeds in het hernieuwen van de bestaande contacten in stad en dorpen; het versterken van het netwerk met verschillende gemeenschappen en sleutelfiguren; het vroegtijdig ophalen van signalen van netwerken en wijken en intern beleggen. We faciliteren gesprekken en brengen verschillende partijen bijeen op diverse thema’s. We blijven met respect voor elkaar de dialoog voeren over maatschappelijke onderwerpen zoals discriminatie, integratie en slavernijverleden. En zorgen ervoor dat we elkaar niet uitsluiten. |
|---|
Naam | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Begroting 2023 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Bezoek en behoefte aan buurthuis (ja, enkele keer + ja, geregeld) | 17% | 15% | 19% | 19% | 16% | 18% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt actief te zijn als vrijwilliger | 34% | 30% | 29% | 28% | 32% | 35% | Zaanpeiling |
% Inwoners dat zegt afgelopen jaar actief te zijn geweest om zijn buurt te verbeteren | 26% | 29% | 29% | 33% | 30% | 33% | Zaanpeiling |
Toelichting indicatoren
Het percentage respondenten dat aangeeft behoefte te hebben aan een buurthuis heeft zich in 2023 gestabiliseerd ten opzichte van het voorgaande jaar. Het percentage inwoners dat zegt actief te zijn als vrijwilliger is iets gedaald. Dit komt overeen met de landelijke trend. Daar staat tegenover dat het percentage inwoners die actief in de buurt zijn gegroeid is.
Terugblik op speerpunten 2023
Faciliteren, verbinden en stimuleren van vrijwilligers en maatschappelijk initiatief
Het bevorderen en stimuleren van buurtkracht staat centraal. De focus lag op het versterken van de initiatieven en het uitvoeren van de aanbevelingen uit de evaluatie van het platform voorjewijkie.nl.
De inwoners hebben de initiatievenregeling en de Matchfunding het afgelopen jaar goed benut. Voor de Matchfundingregeling bedraagt de totale waarde van de 26 gevoerde campagnes ongeveer € 164.000, waarvan € 85.000 opgehaald uit de samenleving. De gemeente subsidieerde € 79.000.
43 Initiatiefnemers hebben gebruikgemaakt van de subsidieregeling met een totale waarde van ongeveer € 92.000; denk hierbij aan de voorstelling Winterbos, Koken met kids, Ontdek de vrede (een ontmoeting met mensen met een verhaal, waaronder vluchtelingen en muzikanten), buurtcampings, huttenbouw en zomerkampen voor kwetsbare kinderen.
Na de dip door corona zijn ook de waarderingen van de vele vrijwilligersactiviteiten weer volop uitgedeeld. Vanuit de GALA-gelden hebben veel initiatieven een bijdrage ontvangen zoals Next Level Chill Academy, een theatervoorstelling ‘De dementie van Harrie en Jet’ en een mobiele ontmoetingsplek in de vorm van een bakfiets in de wijk.
Ondersteunen van buurtcentra als plekken voor ontmoeting en activiteit
De buurthuisregeling is het afgelopen jaar juridisch minimaal gewijzigd met als doel de buurthuizen financiële rust te geven in aanloop naar een meer toekomstbestendige regeling. De totstandkoming van die regeling vraagt om meer tijd. De Zuidhoek is formeel erkend als buurthuis en komt daarmee in subsidie. In de trajecten naar ‘de nieuwe Pelikaan’ en het Huis van de Wijk zijn vervolgstappen gezet. Vanuit de inflatiereserve zijn stijgende energiekosten opgevangen en zijn duurzaamheidsmaatregelen getroffen.
Inclusieve gemeente
We investeren continu in de duurzame relatie met netwerken in de stad en zorgen voor verbinding tussen de netwerken onderling en met de gemeente. Resultaat hiervan is dat de gemeente meewerkt aan de realisatie van een Islamitische begraafplaats en beleid rondom grafrechten voor de Molukse Knil militairen. Ook hadden we in het kader van 150 jaar onafhankelijkheid een bijzondere Keti Koti-viering dit jaar en is het onderzoek naar het slavernijverleden in Zaanstad gestart. Bij rampen in het buitenland, zoals grote aardbevingen, hebben we contact met de inwoners die binding hebben met deze gebieden, in de hoop hun leed te verzachten.
Verder zijn er zijn dialoogtafels geweest rondom de sinterklaasviering. De sinterklaascomités (acht van de negen) in Zaanstad hebben samen het convenant voor het vieren van een inclusief sinterklaasfeest opgesteld. Het is Zaanstad gelukt om de Roze zaterdag in 2025 te mogen organiseren, wat bijdraagt aan de acceptatie van de LHBTIQ+ inwoners. Er is een sterk en divers strategisch vrouwennetwerk gerealiseerd.
Gebiedsgericht werken
Vooruitlopend op de organisatieverandering, waar onder meer gebiedsgericht samenwerken centraal staat, heeft de organisatie geoefend met gebiedsgericht werken in Zaandam Noord en Zaandam West (inclusief de Russische Buurt). In Maak Noord zijn hoofdopgaven per gebied bepaald. Een mooi voorbeeld waar samenwerking met de partners in de stad toe kan leiden is de nieuwbouw van de Amandelbloesem. Een klein maatschappelijk initiatief in 2015 is door de samenwerking uitgegroeid tot een zeer gewilde plaats voor verzorgd wonen.
In Zaandam Noord zetten verschillende partners hun expertise in om de veiligheid en verbinding in de wijk te verbeteren, variërend van het buurtcentrum, het wijkoverleg, de bewoners door de buurtouders, handhaving en het Sociaal Wijkteam. We zien resultaten als een groeiend aantal buurtouders, beter contact met de jongeren, partners die elkaar beter vinden. Het vertrouwen is voorzichtig aan het toenemen.
Zo zijn er nog veel meer maatschappelijke initiatieven waarbij we met elkaar zorgen voor verbinding, ontmoeting en sociale cohesie. Denk ook aan Poelenburgbeach, de Bubbel in Poelenburg voor en door buurtbewoners, het weggeefhuis Kogerveld en de opvang van Oekraïense vluchtelingen door bewoners in ‘t Buut.
Het PACT is uitgebreid van Poelenburg en Peldersveld naar Zaandam Oost met ook de wijken Zaandam Zuid, Rosmolenwijk, Hoornseveld en Kogerveldwijk.
Opvang en begeleiding vluchtelingen
De opgave om verschillende groepen vluchtelingen op te vangen was nog steeds groot. Zowel voor de Oekraïense vluchtelingen die de gemeente opvangt, als de asielzoekers vanuit het COA.
- De oprichting van een regionaal programmateam de regionale samenwerking in Zaanstreek-Waterland. Hierin geven we samen uitvoering aan de diverse en complexe opvang- en huisvestingsvraagstukken.
- De gemeente Zaanstad zorgt voor de opvang van 1.550 asielzoekers.
- De gemeente Purmerend spant zich in voor extra opvang van Oekraïense vluchtelingen.
- Edam-Volendam, Wormerland, Oostzaan en Landsmeer zorgen voor de opvang van 62 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s) met een status (doelgroep Nidos).
- Waterland vangt 40 AMV’s zonder status op (doelgroep COA).
De woonunits voor vluchtelingen uit Oekraïne zijn geplaatst en in gebruik genomen in Assendelft. Daarnaast is in het Sociale Winkeltje in Assendelft een nieuwe locatie van het Taalcafé De Sluis geopend. Dit initiatief biedt niet alleen Oekraïners, maar ook andere doelgroepen een ontmoetingsplek om samen de Nederlandse taal te oefenen. De opvanglocatie op de twee riviercruiseschepen in de Havenstraat is gesloten en de schepen zijn vertrokken. De bewoners van de schepen zijn verhuisd naar de nieuw geopende opvanglocatie Saendenborch. Eind 2023 werden er 731 vluchtelingen uit Oekraïne opgevangen in Zaanstad, zowel in de gemeentelijke opvang als bij gastgezinnen. Ook is nog meer ingezet op omgevingsmanagement als verbindende schakel tussen de omgeving van de Oekraïne opvanglocaties en de gemeente.
Het besluit is genomen om de bestaande COA-opvang voor asielzoekers in de Achtersluispolder te verlengen en om een nieuwe locatie aan de Gerrit Bolkade (1.000 plekken) te realiseren, allebei voor vijf jaar met de optie tot verlenging met twee jaar. Hiermee maakt onze gemeente als één van de eerste gemeenten aanspraak op de bonus uit de nieuwe spreidingswet. De bezetting in de Achtersluispolder is omlaag gegaan naar 550 asielzoekers.