Onderhoud kapitaalgoederen

Riolering zorgt voor de afvoer van ons afvalwater, waardoor overlast, stank en risico’s voor de volksgezondheid worden beperkt. Gezien het belang van riolering in een stedelijke omgeving zijn de riolerings- en waterzorgtaken vastgelegd in de Waterwet en de Wet Milieubeheer. Het gemeentelijk beleid geeft invulling aan de zorg voor afvalwater, hemelwater en grondwater en is vastgelegd in het verbreed gemeentelijke rioleringsplan (VGRP). Dit plan is geschreven voor de periode 2020-2024.

Kwaliteitsniveau

De Zaanse riolering voldoet aan de landelijke richtlijnen voor milieutechnisch functioneren en aan de provinciale eis om het rioolstelsel kostendekkend en kwalitatief in stand te houden.
De gemeente streeft voor de riolering een situatie na waarbij alleen het echte vuile water wordt ingezameld en getransporteerd naar een rioolwaterzuivering. Door aanpak bij de bron wordt voorkomen dat vuilwater ontstaat. Dit geldt met name voor regenwater, dat schoon moet blijven en bij voorkeur afgevoerd moet worden naar oppervlaktewater. Het afkoppelen van regenwater is duurzaam omdat het leidt tot lagere energiebelasting voor het zuiveren van afvalwater.

Onderhoudsplan

De volgende onderhoudsplannen zijn van toepassing:

Regelmatige inspectie van riolering vindt plaats nadat de helft van de verwachte levensduur van een riool is verstreken, in de regel bij een ouderdom hoger dan 30 jaar. Door de slechte bodemopbouw is de levensduurverwachting van de Zaanse riolering relatief kort, gemiddeld 40 jaar. Bij een goede ondergrond wordt de levensduur op minimaal 60 jaar geschat. De frequentie is afhankelijk van de functie en het verwachte verloop van de kwaliteit in de tijd. Bij bedrijfskritische onderdelen als afsluiters, persleidingen, bergbezinkbassins, rioolgemalen en lozingspunten van persleidingen/grote lozers gelden specifieke frequenties. De afgelopen jaren is de onderhoudsachterstand in riolen ingelopen. In 2023 is er voor riolering geen achterstand in onderhoud.

Speerpunten 2023

• Systeemoverzicht Stedelijk Water (SSW)

De gemeente Zaanstad en het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) hebben grote stappen gezet met het Systeemoverzicht Stedelijk Water; in 2023 is het rioolmodel rekenklaar gemaakt en zijn de eerste modelberekeningen gedraaid. Begin 2024 kunnen aan de hand van de rekenresultaten maatregelen worden geformuleerd om knelpunten te verhelpen.

• Water- en rioleringsprogramma

De looptijd van het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan loopt tot 2025. Om vanaf 2025 te beschikken over een herziene versie, die past onder de nieuwe structuur van de Omgevingswet, wordt begin 2024 het nieuwe Water- en rioleringsprogramma aan de raad voorgelegd.

• Onderhoud en vervanging riolering

Het gemeentelijk rioolbeheer richt zich op een doelmatig beheer en onderhoud van de riolering. Het is van belang om het riool regelmatig te reinigen en te inspecteren. De inspectiegegevens zijn nodig om tot goede investeringsbeslissingen te komen.
Voor een goed functionerend rioolstelsel is het nodig dat de gemeente op tijd oude riolering vervangt. Bij het inplannen van rioolvervanging is een goede afstemming met andere projecten in de openbare ruimte noodzakelijk. Om dit te bereiken wordt het investeringsplan jaarlijks bijgewerkt.

• Samenwerking in de waterketen

In de deelregio Zaanstreek-Waterland is het regionale beleidskader voor de gemeentelijke Riolering- en Waterzorgprogramma’s opgesteld. Per gemeente wordt het aangevuld met specifieke beleidsuitgangspunten en uitvoeringsprogramma’s. Vaststelling volgt in het eerste kwartaal van 2024.
De pilot Indirecte lozingen (met HHNK en Omgevingsdienst Noordzeekanaal gebied) is succesvol afgerond en omgezet in een driejarig programma.

Financiën

Om het rioolstelsel in Zaanstad te beheren, te vervangen en te verbeteren zijn investeringen noodzakelijk. De kapitaalslasten ten gevolge van deze investeringen, in combinatie met de kapitaalslasten uit het verleden en de exploitatiekosten, leiden tot de totale lasten welke door de rioolheffing gedekt worden.
De ingezette lijn om te gaan sparen voor investeringen wordt gecontinueerd om daarmee de schuldenlast op het gebied van riolering te verminderen. Bij vaststelling van de rioolheffing wordt het saldo van baten/ lasten toegevoegd aan de voorziening vervangingsinvesteringen met als doel nieuwe vervangingsinvesteringen versneld af te schrijven. In 2023 zijn deze financiële middelen ter hoogte van € 5.318.550 ingezet voor versnelde afschrijving van vervangingsinvesteringen 2023. De inzet van deze spaarbedragen heeft als effect een structureel voordeel van ca € 858.210 op de ontwikkeling van de kapitaallasten.
De egalisatievoorziening riolen kan niet worden ingezet voor het verlagen van de schuldenlast op het gebied van riolering. De egalisatievoorziening is hoger dan het doel waarvoor deze is ingesteld. Daarom is in 2023 een bedrag van € 1,188 mln. uit deze egalisatievoorziening onttrokken om een korting op de tarieven te geven. Daarmee steeg het tarief rioolheffing met 2,3% (conform de prijsindexatie). De daadwerkelijke onttrekking is lager (€ 0,432 mln.) als gevolg van lagere lasten in het boekjaar die ook met de voorziening worden geëgaliseerd.
Onderstaand financieel overzicht geeft aan de realisatie van de kapitaalgoederen en het onderhoudsbudget aan ten opzichte van de begroting. Dit betreft de exploitatielasten. De investeringsbedragen zelf zie je terug in de paragraaf investeringen.

Bedragen * € 1.000

Toelichting:
Voor een verklaring van het verschil op het onderhoudsbudget voor riolering wordt verwezen naar de financiële toelichtingen van het programma Verstedelijking.

Kerncijfers