Onderhoud kapitaalgoederen

De openbare ruimte bestaat uit kapitaalgoederen zoals wegen, groen en speelplaatsen, bruggen, kades, openbare verlichting en verkeersregelinstallaties. Eind 2017 is de nota onderhoud kapitaalgoederen openbare ruimte (2017/39232) door de raad vastgesteld en in 2022 zijn de gegevens geüpdatet. De nota bevat het beleidskader voor de gemeentelijke kapitaalgoederen in de openbare ruimte.

Ontwikkeling onderhoudsachterstanden

De onderhoudsachterstanden zijn het afgelopen jaar toegenomen. Voor een belangrijk deel heeft dit te maken met de druk op de arbeidsmarkt en de toename aan projecten die de gemeente uitvoert. Daardoor is er onvoldoende civieltechnische voorbereidingscapaciteit om de geplande projecten tijdig voor te bereiden. Daarnaast zijn in 2023 verhoudingsgewijs relatief veel projecten voorbereid waarvan de uitvoering pas komt in 2024. Dat verklaart de onderbesteding in 2023 en leidt tot extra uitgaven in 2024. Daarnaast zijn er ook diverse projecten uitgesteld die eigenlijk al in uitvoering hadden moeten zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Sluispolderweg in Zaandam.

De financiële middelen voor de vervanging van de openbare ruimte zijn in de begroting verwerkt. Dat houdt in dat de financiële ruimte er is om de achterstanden in te lopen als de civieltechnische voorbereidingscapaciteit op voldoende niveau is.

Kwaliteitsniveau

De Kwaliteitscatalogus van CROW (kennisinstituut voor de openbare ruimte) deelt de technische kwaliteit van de openbare ruimte op in vijf categorieën (A+, A, B, C en D). Kwaliteitsniveau A staat voor een hoog kwaliteitsniveau en kwaliteitsniveau D staat gelijk aan het hebben van een slecht onderhoudsniveau/onderhoudsachterstanden; deze delen van de openbare ruimte zijn niet acceptabel of hadden al vervangen moeten zijn.
De openbare ruimte in Zaanstad wordt ten aanzien van het aspect netheid op kwaliteitsniveau C onderhouden. Uitzondering hierop is het centrumgebied Inverdan bestaande uit de Gedempte Gracht, de Dam en het deel van de Westzijde dat deel uitmaakt van het kernwinkelgebied; dat onderhouden we op kwaliteitsniveau B. De vervanging (technische) van de openbare ruimte vindt plaats op kwaliteitsniveaus D ingepland in het meerjaren-investeringsplan (MIP) openbare ruimte.

Onderhoudsplan

De volgende onderhoudsplannen zijn van toepassing:

De nota ‘Onderhoud kapitaalgoederen openbare ruimte’ geeft inzicht in de onderhoudstoestand (anno 2022), legt de haalbare onderhoudskwaliteit vast en geeft inzicht in de hiertoe beschikbare en benodigde middelen. In de nota wordt vooruitgekeken naar de opgave voor de jaren 2022 en verder.
Zaanstad streeft ernaar om de onderhoudsachterstanden niet verder te laten oplopen dan 15% van het gemeentelijk areaal. Deze ambitie is door de raad vastgesteld in 2017 en vergelijkbaar met andere gemeenten als Amsterdam, Haarlem en Rotterdam.
In 2021 zijn delen van de openbare ruimte opnieuw geïnspecteerd. Op basis daarvan is de hoogte van de onderhoudsachterstanden geactualiseerd en is een nieuwe prognose gemaakt ten aanzien van de benodigde financiële middelen voor de komende jaren. De totale onderhoudsachterstanden zijn in de nota Onderhoud kapitaalgoederen gesteld op € 32,8 mln. In de Jaarrekening 2022 waren die 35,8 mln. en de huidige onderhoudsachterstanden zijn € 49,4 mln.
Jaarlijks wordt het meerjaren-investeringsplan (MIP) voor de openbare ruimte geactualiseerd waarbij rekening wordt gehouden met woningbouw/bouwimpuls. Binnen de financiële ruimte worden de vervangingsinvesteringen voor de komende jaren benoemd.

Speerpunten 2023

• Ontwerpaanpak openbare ruimte (voorheen Leidraad openbare ruimte)

De ontwerpaanpak is een integrale aanpak waarin de verschillende opgaven die de gemeente heeft in de openbare ruimte met elkaar worden verbonden. Deze ontwerpaanpak draagt bij aan de ontwikkeling van de stad met kwaliteit. De analyse van de gemeentelijke opgaven is gedaan en op basis hiervan zijn verschillende gebieden onderscheiden en netwerken uitgewerkt. Er worden voor die gebieden en netwerken ontwerpprincipes ontwikkeld. Deze ontwerpprincipes laten zien hoe de toekomstbestendige openbare ruimte er uit kan zien.  

• De gemeente groener maken

Met een fonds van € 4,0 miljoen (2023-2026) wordt uitvoering gegeven aan het Bomenbeleidsplan 2020-2050, het Groen- en Waterplan en het Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie. Doel is de stadse omgeving gebiedsgericht groener maken. In 2023 is de Aanpak Vergroening van de Stad en het Programma Vergroening Zaanstad 2023 vastgesteld. Er is een start gemaakt met verschillende projecten, zoals:

• De vergroening van de wijk Parkrijk in Saendelft,
• Het vergroenen van speelterreinen in heel Zaanstad – bijvoorbeeld de Graskarper in Krommenie en de Boeg in Zaandam,
• Het aanleggen van een boomstructuur aan de C. Bruijnzeelweg en
• Het vergroenen van stenige wijken met twee proeftuinen; de Russische Buurt in Zaandam en de Zeeheldenbuurt in Wormerveer.

• Kwaliteitsontwikkeling openbare ruimte

In de raadsinformatiebrief over het inlopen van onderhoudsachterstanden (7443284) van 18-07-2023 is de raad geïnformeerd over scenario’s voor het verbeteren van het netheidsniveau van de openbare ruimte. Ontstaat er financiële ruimte in de komende jaren dan gaat het college dit mee wegen bij de begrotingsbehandeling.

• Begraafplaatsen

De begraafplaatsen zijn dit jaar kostendekkend beheerd. De gemeente onderzoekt mogelijkheden om te komen tot een Islamitische begraafplaats. Hiervoor is de gemeente in gesprek met de Stichting Zaanse Islamitische Organisaties in Samenwerking. Ook heeft de gemeente het verzoek ontvangen om de begraafplaats van de Protestante Gemeente in Assendelft over te nemen. De gemeente onderzoekt nu de mogelijkheden.

Financiën

Onderstaand financieel overzicht geeft aan de realisatie van de kapitaalgoederen en het onderhoudsbudget aan ten opzichte van de begroting. Dit betreft deexploitatielasten. De investeringsbedragen zelf zie je terug in de paragraaf investeringen.

Bedragen * € 1.000

Toelichting:
De overschrijding op het onderhoudsbudget wordt voor een groot deel verklaard door de gevolgen van  de storm Poly. De vele omgewaaide bomen hebben tot extra opruimwerkzaamheden geleid.

Kerncijfers