Financiering

 De leningenportefeuille bestaat ultimo 2023 nog steeds voor het grootste deel uit fixe-leningen. Dit zijn leningen met een vaste looptijd die aan het eind van de looptijd in zijn geheel worden afgelost. De gemiddelde rente over de langlopende leningenportefeuille (swaps en leningen) is ultimo 2023 gedaald tot net onder 1,25 %.

Tabel 2 (bedragen x € mln.)

In de leningportefeuille zijn ook de kasgeldleningen onder Swaps opgenomen. Momenteel lopen er nog 5 Swaps waarvan 3 bij de Rabobank en 2 bij de Deutsche Bank.

Primair surplus
Het primair surplus geeft aan hoeveel budget er jaarlijks beschikbaar is voor het aflossen van de schuld. Dit surplus bestaat uit twee componenten:

• De afschrijvingen in de begroting
• Resultaat op de begroting vóór de mutaties reserves (exploitatieresultaat)

In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van het primair surplus weergegeven over de afgelopen jaren:

Grafiek primair surplus jaarrekening 2019 tot en met de begroting en jaarrekening 2023.
Figuur 2
Als we het primair surplus oftewel de aflossingscapaciteit vanuit de begroting afzetten tegen het investeringsvolume wordt daarmee zichtbaar of de schuld groeit of daalt (het financieringsresultaat).

Deze figuur toont het primair surplus afgezet tegen het investeringsvolume van de jaarrekening 2020 tot en met de begroting en jaarrekening van 2023.
Figuur 3

Zolang het financieringsresultaat negatief is neemt de schuld normaliter toe. De afgelopen jaren is dit niet gebeurd vanwege de ontvangst van veel rijkssubsidies.
In de afgelopen jaren is, met uitzondering van 2015, zichtbaar dat de investeringen hoger zijn dan er beschikbaar is vanuit het primair surplus. Ook voor de begrote bedragen vanaf 2023 is zichtbaar dat de schuld verder toeneemt. Opgemerkt wordt dat de begrote investeringen nooit volledig gerealiseerd worden. In de praktijk is de gemiddelde realisatie 75%. Het financieringsresultaat is in 2023 hierdoor minder negatief dan geraamd. Over 2023 is 60% van de investeringen gerealiseerd.

Tegenover nieuwe schuld staat ook nieuw bezit. Investeringen die er in veel gevallen ook voor zorgen dat de baten voor bestemming (leges, OZB, erfpacht) stijgen. Het gevolg van de ambitieuze investeringsstrategie in Zaanstad betekent ook een toename van de afschrijvingslasten. Investeringen leiden tot nieuwe leningen. De rente en aflossing voor deze leningen moeten betaald worden uit de totale kasstromen vanwege de integrale financiering door de gemeente.

De uitbreidingsinvesteringen die via Investeringsfonds en Transformatiefonds hun beslag krijgen zullen de raad in staat stellen ambities bij te stellen en prioritering aan te brengen waarbij de nadruk wordt gelegd op rendabiliteit en waardecreatie voor de stad.