Privaatrechtelijk
- Privaatrechtelijk
NV HVC
(Bedragen x €1.000)NV HVCRechtsvorm:Naamloze vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:2 januari 1991Vestigingsplaats:AlkmaarToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDe HVC heeft als doel het zeker stellen dat tegen de laagste kosten en op verantwoorde wijze het Zaanse rest-, grof- en gft-afval wordt verwerkt.
Bestuurlijk belangDe gemeente Zaanstad heeft 265 aandelen in HVC. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 7,87%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Algemene Vergadering van Aandeelhouders
De HVC houdt jaarlijks 2x een Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA). Eén in het eerste half jaar, waarin in ieder geval de jaarrekening van het voorafgaande jaar wordt vastgesteld. En één in december.
De HVC informeert de raad vooraf en achteraf over deze AvA’s via een vooruitblik en terugblik. Deze berichten worden geplaatst op het RIS. De belangrijkste ontwikkelingen en besluiten worden hieronder weergegeven.
Uitgifte van aandelen A aan de gemeente Maassluis
De directie van HVC legt het voorstel voor om 51 aandelen A uit te geven aan gemeente Maassluis (1,4% van de geplaatste aandelen A). De huidige en toekomstige activiteiten van de HVC met betrekking tot afvalscheiding, overslag en eventueel nascheiding in de regio, circulariteit en duurzaamheid sluiten goed aan op de wensen van Maassluis. Ook blijkt uit onderzoek dat gemeente Maassluis te klein is om alles zelfstandig te doen.
In het voorstel aan de aandeelhouders is de toetreding van gemeente Maassluis getoetst aan het afwegingskader nieuwe toetreders HVC uit 2021. De conclusie is dat:
- gemeente Maassluis de missie en visie van de HVC steunt.
- De vraagstelling van gemeente Maassluis overeenkomt met die van de zittende aandeelhouders en kan worden ingevuld door middel van de reeds beschikbare be- en verwerkingscapaciteit.
- De toetreding draagt ook bij aan de beheersing van het marktrisico rond Afval Energie Centrales (AEC’s), namelijk extra capaciteitsbenutting van de AEC’s.
Algemene ontwikkelingen / contextanalyse najaar 2023
De contextanalyse geeft een breed beeld van de trends en ontwikkelingen op het gebied van (duurzame) energie in Nederland. Het geeft geen specifiek inzicht in HVC, slechts op enkele onderdelen wordt specifiek de situatie van HVC geschetst. De contextanalyse biedt inzicht in de ontwikkeling van duurzame energie in het totale energieverbruik. Het aandeel duurzame energie neemt toe. We zien daarbinnen vooral een toename van zon en wind. Het aandeel warmte daalde.
De ontwikkeling van windenergie op zee (en de sterk oplopende kosten en risico’s ervan) is recent veelvuldig in het nieuws.
Ook de ontwikkeling van aardwarmte – en vooral de potentie hiervan in de warmtetransitie – is recent veel in het nieuws.
Stand van zaken Klankbordgroep Herijking
Een aantal van de activiteiten vraagt binnen afzienbare termijn om nadere strategische keuzes, hiervoor is een Klankbordgroep ingesteld. HVC informeert de aandeelhouders tijdens de AvA omtrent de voortgang van de herijking van de strategie. Het beoogde resultaat van het proces is een breed gedragen advies van de Klankbordgroep aan de directie en de raad van commissarissen ten aanzien van een voorstel aan de Algemene Vergadering tot herijking van de strategie. Het advies zal ter kennis van de Algemene Vergadering worden gebracht.
Intentieovereenkomst HVC en Zaanstad versnellen warmtenetontwikkeling
In december 2023 hebben HVC warmte en gemeente Zaanstad een intentieovereenkomst gesloten met het doel om de ontwikkeling van collectieve warmtesystemen te versnellen. De wens om warmtenetontwikkeling te versnellen komt voort uit de analyse van de ‘Transitievisie Warmte (2021/14501) waaruit blijkt dat warmtenetten in het grootste deel van Zaanstad de warmteoplossing is met de maatschappelijk laagste kosten. Zaanstad en HVC hebben afgesproken om binnen 1 jaar te onderzoeken of zij tot een samenwerkingsovereenkomst kunnen komen waarin onderlinge samenwerking en samenwerking met mogelijke andere betrokkenen worden uitgewerkt en wordt bestendigd.
Ontwikkelingen afval
- Fluctuerende marktprijzen voor grondstoffen (zoals glas en papier). Dit heeft een direct effect op de marge en dekkingsbijdragen van HVC
- De acceptatiecriteria voor de verschillende grondstofstromen worden steeds strenger. Dit wil zeggen dat er steeds minder vervuiling in de stroom wordt geaccepteerd. Op dit moment zien we bijvoorbeeld veel afkeur op de stroom PBD wat dus leidt tot hogere verwerkingskosten.
- Er speelt een probleem omtrent lachgas. Lachgaspatronen vallen sinds kort onder de Opiumwet en mogen daarom niet meer apart ingeleverd worden bij een afvalverwerker door bewoners. De lachgaspatronen worden daardoor nu bij het restafval gegooid wat ontploffingen veroorzaakt in de verbrandingsoven van afvalverwerkers. NRVD schat de extra kosten voor de afvalbranche dit jaar op ruim 80 miljoen euro. Tot dusver wordt dit niet doorbelast aan gemeentes maar er bestaat een kans dat als er geen landelijke oplossing komt, deze kosten uiteindelijk worden doorgelegd aan de gemeente.
- Wijziging in de wet en regelgeving. Zo is er een Europese wetswijziging vanaf 2024 waardoor het verplicht is de hoogbouw ook van gft cocons te voorzien, dit moet nog geïmplementeerd worden binnen Zaanstad.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van de HVC is hoog. Dit wordt veroorzaakt door grote financiële belangen in de HVC van Gemeente Zaanstad via het aandeelhouderschap en onzekerheid over de ontwikkeling van de elektriciteitsprijs. Daarnaast participeert HVC in diverse consortia, waaronder het Windmolenpark. De publieke en maatschappelijke betrokkenheid bij HVC is hoog, afvalverwerking raakt de burger.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
- HVC heeft in 2022 goede resultaten geboekt. De opbrengsten zijn gestegen naar € 502 mln. (2021: € 410 mln.) en HVC heeft over 2022 een resultaat na belasting behaald van € 28,1 mln. Dit is € 2 miljoen meer dan in 2021. Deze stijging komt vooral door de stijging van de prijzen van energie en grondstoffen. Ook de solvabiliteit stijgt van 16,6% in 2021 naar 18,6% in 2022.
- HVC investeert in warmtenetten, geothermie en andere duurzame energie-installaties. De financiering hiervoor kan worden aangetrokken doordat de aandeelhouders garant staan voor de leningen, middels de ballotageovereenkomst, waarvoor de HVC een garantstellingsprovisie verschuldigd is. Eind 2022 heeft HVC € 645 miljoen aan leningen uitstaan die onder garantstelling van aandeelhouders uitstaan. De garantstellingsprovisie over 2022 voor gemeente Zaanstad bedraagt € 0,48 mln., dit is gelijk aan de begroting.
- Als gevolg van een renteherziening aan het eind van de leningstermijn van één van de leningen is het werkkapitaal op balansdatum negatief, de verwachting is dat het werkkapitaal zich in 2023 herstelt na verlenging van de overeenkomst.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico’s
De risico’s van warmte-activiteiten zijn in beeld en beheersbaar, op de risico’s wordt ingespeeld. Als onderdeel van de behandeling van het risico-aspect van de warmteactiviteiten heeft de Klankbordgroep aan het Innovatieplatform (IP) gevraagd of investeren in collectieve warmte via HVC een veilige keuze is.
Beheersmaatregelen
- Annotaties van de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in het college van B&W
- Ambtelijk overleg met verschillende klankbordgroepen (zowel financiële als beleidsmatige) met de overige aandeelhouders van HVC.
- Privaatrechtelijk
Warmtenetwerk Zaanstad (WNZ)
(Bedragen x €1.000)Warmtenetwerk Zaanstad (WNZ)Rechtsvorm:BV
Oprichtings-/publicatiedatum:01-01-2019Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangHet op gang brengen van de transitie naar een aardgasloze gebouwde omgeving. De legitimering van een overheidsinterventie op basis van marktfalen is hier van toepassing op de casus warmtenet in Zaandam-Oost. Het doel is het transporteren van warmte uit o.a. biomassa van Bio Forte aan afnemers in Zaanstad.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Gemeente Zaanstad is samen met Duurzame Energienetwerken Noord-Holland (DENH) eigenaar van het Warmtenet Zaanstad BV. Gemeente Zaanstad heeft een belang van 39% in de Aandelen (uitsluitend stemgerechtigd), alsmede een belang van 100% in de Aandelen C (stemrechtloos).
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 39,0%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Rekenkamerrapport Grip op WNZ
In oktober 2023 heeft de rekenkamer van Zaanstad het onderzoeksrapport en het bestuurlijk rapport ‘Grip op Warmtenetwerk Zaanstad’ openbaar gemaakt. In januari en februari 2024 zijn de stukken met de raad behandeld.
Volgens de rekenkamer heeft het college onvoldoende invulling gegeven aan de principes van goed bestuur. Volgens hun analyse komt dit o.a. doordat; de nota verbonden partijen in de oprichting en de exploitatiefase niet volledig is gevolgd, het publieke belang niet goed is verankerd in de oprichtingsafspraken, er sprake is van een beperkte ambtelijke capaciteit, een overwegend reactieve houding en toezichtsinstrumenten die beperkt worden toegepast. Zij hebben hiertoe aanbevelingen gedaan volgens de volgende lijnen; verbeter procedures bij verbonden partijen, verbeter de grip op WNZ, neem meer regie in de energietransitie.
Het college heeft gereageerd op het bestuurlijke rapport en toegezegd om in Q1 2024 een plan van aanpak op te leveren. De planning van de oplevering van dit plan van aanpak houdt verband met de integrale afweging die moet worden gedaan voor het de inzet van middelen bij de voorjaarsnota 2024 en begroting 2025.
AvA december 2023
In december is er een aandeelhoudersvergadering gehouden waar de volgende belangrijke besluiten waren geagendeerd.
- Benoeming nieuwe directie WNZ
- Vaststellen actieplan groei 2030
- Besluit proces nieuwe governancestructuur
- Besluit proces financieringsplan
- Besluit proces nieuw Annual Businessplan
Benoeming nieuwe directeur WNZ
In verband met het pensioen van de oude directeur van WNZ, is er in december 2023 een nieuwe titulair directeur benoemd. De AvA stemde unaniem in met de door DEN-NH voorgedragen kandidaat Harold Maasen. Harold heeft binnen Firan de functie van de oude directeur als Manager Realisatie & Exploitatie overgenomen.
Vaststelling actieplan groei 2030
Tijdens de AvA is ook het actieplan groei vastgesteld. Dit is een document dat voortbouwt op eerdere visies en concept-visies en geeft de speerpunten voor WNZ weer voor in de komende jaren. De acht aandachtspunten van het plan zijn: (1) bepalen sweetspots; het vaststellen van het type klanten en bronnen waarbij een warmtenetaansluiting de grootste technische en financiële kans van slagen heeft, (2) opstellen target lijst van potentiële aansluitingen, (3) ontwikkeling energiebronnen, (4) ondersteunend beleid gemeente voor warmtenetaansluiting, (5) plan t.a.v. de beschikbaarheid en kostenverlaging van benodigde middelen, (6) verkrijgen van subsidies, (7) extra capaciteit klant- en bronontwikkeling, (8) partnerships met warmteleveranciers en warmteproducenten. Zie de RIB die is verstuurd n.a.v. de AvA.in december voor een uitgebreidere beschrijving.
Aanstellen afzetontwikkelaar en bronontwikkelaar
De aandeelhouders zijn akkoord gegaan met het laten werven van twee ontwikkelaars voor het jaar 2024 door de directie van WNZ voor maximaal € 300.000, met de intentie om hun aanstelling te verlengen in 2025, zodat zij tot significante versnelling van de warmtenetontwikkeling komen. Jaarlijks zal in de AvA worden geëvalueerd of hun aanstelling kan worden gecontinueerd (voor 2025 en verder is nog geen dekking voorzien).
Bovenstaand besluit leidt op de korte termijn tot meer kosten zonder dat daar direct opbrengsten tegenover staan. In de toekomst moet dit tot nieuwe aansluitingen en groei van het net leiden. Daarmee wordt naar een rendabele bedrijfsvoering toegewerkt. Hier zitten nog wel de nodige haken en ogen aan. Zo is er ook een opdracht aan de directie van WNZ gegeven om te komen met een financieringsplan om de benodigde investeringen te kunnen financieren (zie alinea verderop).
Besluit proces nieuwe governancestructuur
De AvA heeft de directie van WNZ opdracht gegeven om samen met haar aandeelhouders tot een voorstel te komen voor een nieuwe governancestructuur, om deze uiterlijk eind Q1 2024 vast te stellen in een AvA.
In april en mei 2023 hebben er onder leiding van de oude directeur al enkele gesprekken plaatsgevonden tussen WNZ en haar aandeelhouders over de governancestructuur, hier is toen nog geen concreet voorstel uit voort gekomen. Omdat de termijnen van de RvT-leden in april 2023 zijn verlopen (deze konden niet worden verlengd op basis van het reglement van de RvT), is de RvT sindsdien formeel niet bemenst. WNZ huurt dezelfde mensen wel in als externe adviseurs om mee denken over de ontwikkeling van WNZ. De rekenkamer heeft met haar aanbeveling ‘verbeter toezicht’ ook aandacht voor deze situatie gevraagd.
De nieuwe directie voert inmiddels gesprekken met haar aandeelhouders om het voorstel t.a.v. de governance voor WNZ in deze nieuwe fase voor te bereiden.
Besluit proces financieringsplan
De directie van WNZ heeft van haar aandeelhouders opdracht gekregen om een financieel plan op te stellen om de verdere groei van het warmtenet te kunnen financieren (denk aan investeringskosten, ontwikkelkosten en financieringskosten). In het financieringsplan zal o.a. ook worden gekeken naar de mogelijkheid om subsidies in te zetten.
Als onderdeel van dit financieringsplan wil WNZ ook onderzoeken of de kosten van geld (de WACC) omlaag kunnen worden gebracht (dit is een van de aandachtspunten uit het actieplan groei 2030). Hierbij zal WNZ mogelijk ook naar de gemeente kijken.
De kosten van geld (de WACC) heeft een directe relatie met de onrendabele top. De onrendabele top (het gedeelte van de investering die niet kan worden terugverdiend in de exploitatie van het systeem, en ook niet subsidiabel is) treedt op bij zo goed als alle projecten in de collectieve warmte sector. De onrendabele top wordt vaak door een gemeente ter beschikking gesteld. Ook binnen WNZ is hier het eerste deel van het project mee mogelijk gemaakt, maar dit kan niet gezien worden als dé manier om business cases sluitend te blijven maken. Het goedkoper maken van de financiering wordt door WNZ als een belangrijke stap gezien om de onrendabele top te verlagen, businesscases haalbaarder te maken WNZ heeft voorgesteld om met de gemeente als met partijen zoals de BNG, en de provincie te onderzoeken of en hoe het doel van goedkopere financiering kan worden bereikt.
Besluit proces nieuw Annual Businessplan
De AvA heeft de directie opdracht gegeven om een Annual Businessplan 2025-2029 op te stellen op basis van het actieplan groei 2030, het nader op te stellen financieringsplan, en de uitkomsten vanuit het rekenkamerrapport en deze in Q3 2024 ter vaststelling aan de AvA voor te leggen. Hierdoor komt er beter zicht op de prestaties van WNZ en de inzet in de daaropvolgende jaren. Dit besluit raakt aan de rekenkameraanbevelingen ‘maak met WNZ nieuwe afspraken over de jaarstukken’ en ‘monitor de doelstellingen van WNZ en informeer de raad adequaat’.
Gebiedsplannen
Op dit moment lopen er gesprekken over mogelijke warmtenetontwikkeling in twee buurten in Zaandam Oost. De huidige accountmanager van WNZ die hier tot nu toe gesprekken voerde met potentiele afnemers wordt komende maanden bijgestaan door andere afzetontwikkelaar(s). Er is besloten tot het aannemen van deze ontwikkelaar tijdens de AvA van december 2023. Gelijktijdig met de afzet moeten er ook nieuwe duurzame bronnen worden ontwikkeld. WNZ heeft op dit moment gesprekken met bedrijven die zich bezig houden met de ontwikkeling van zonthermische systemen, restwarmteuitkoppeling en aquathermie. Deze bronnen zijn afhankelijk van de mogelijkheid om de warmte op te waarderen met een warmtepomp. Het succes van deze potentiële bronnen is hiermee ook afhankelijk van de beschikbare capaciteit op het elektriciteitsnet.
Stikstofruimte warmtebronnen
Het stikstofbeleid is ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar. Dit betekent dat de Biomassacentrale is beperkt in haar technische capaciteit en dat zij alleen omhoog kan in haar capaciteit als ze via interne saldering (door het aansluiten van bestaande woningen waar de gasketel wordt verwijderd) en met aeriusberekeningen kan aantonen dat de stikstofdepositie in de omgeving afneemt. De omgevingsdienst van de provincie handhaaft hierop in het kader van de wet natuurbescherming.
Risicoprofiel
Het financieel belang is hoog. De gemeentelijke deelneming is verworven voor € 4,2 miljoen. Deze deelneming is op die basis nu gewaardeerd op € 1,9 miljoen. Gemeente Zaanstad heeft een voorziening getroffen voor het verschil van € 2,3 miljoen. Het risico dat de getroffen voorziening te klein blijkt (omdat de marktwaarde van de deelneming daalt) is opgenomen als risico voor het weerstandvermogen. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn groot: de activiteiten van het Warmtenet richten zich op het leveren van warmte aan inwoners. De gemeente participeert in het Warmtenet vanuit het publieke belang en de maatschappelijke doelen die de gemeente wil realiseren.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van € 285.000. Het resultaat wordt toegevoegd aan het geaccumuleerd verlies.
Begroting 2024
Er is voor 2024 een Annual Business Plan opgesteld die ter kennisname met de aandeelhoudersvergadering is gedeeld. In de aandeelhoudersvergadering van december 2023 heeft de directie opdracht gekregen om in Q3 te komen tot een geactualiseerd Annual Business Plan 2025 en verder.
Voorziening
Er is op dit moment geen aanleiding om de voorziening aan te passen. Hoewel er enkele risico’s zijn (beperking van ammoniak en stikstofuitstoot, verminderd draagvlak biomassa) is het nog niet te zeggen of deze risico’s negatieve invloed hebben op de lange termijn uitrol van het warmtenet. De volgende overwegingen liggen hier aan ten grondslag:
- De grote trajecten lopen nog steeds (ondanks vooralsnog ‘tegenvallende’ resultaten door vertraging en mogelijk lagere afname door BENG-eisen). Daarmee is er geen aanleiding om de aandelen af te waarderen. De vooruitzichten zijn nog verre van concreet, dus er is ook nog geen toekomstige geldstroom die vrijval van de voorziening onderbouwd.
- Indien toekomstige resultaten achterblijven ontstaat wellicht op een moment wel de vraag in hoeverre de solvabiliteit van WNZ in gevaar komt. Daar is nu nog geen sprake van.
- Voor onderbouwing van het risico gaat het vooral om de vraag hoe concreet uitbreiding van het warmtenet in beeld komt. WNZ en de gemeente verwachten hier meer duidelijkheid over te krijgen in 2024 en 2025. We zitten nu nog steeds relatief in de beginfase van het warmtenet en er is nog geen aanleiding om het risico te herwaarderen.
- Aanleiding om het risico te herzien zijn de uitkomsten van uitvoeringsplannen waar in 2024 mee wordt gestart omdat die iets zeggen over de potentiele afname van het net.
- Ook belangrijk is de zoektocht naar nieuwe warmtebronnen en de financiering hiervan, aangezien er na afronding van fase 1 nog maar weinig GJ’s van de biomassacentrale over zijn (ook als de centrale op volle capaciteit draait) om gebouwen mee te verwarmen.
- De activa van WNZ vertegenwoordigt een waarde. Het Zaanse deel in het Eigen Vermogen van WNZ overstijgt de cumulatieve balanswaardering.
De herbeoordeling van de voorziening is vastgelegd in een position paper en leidt niet tot aanpassing.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico's
- Onvoldoende voortgang op het ontwikkelen van alternatieve warmtebronnen, heeft dit tot gevolg dat:
- Verder verlies van vertrouwen van potentiële klanten in het warmtenet in Zaandam Oost en de hierbij betrokken partijen (WNZ, Essent, gemeente Zaanstad)
- Uitbreiding van het warmtenet langer duurt
- Negatieve attitude inwoners en bedrijven richting de andere onderdelen van de energie/warmtetransitie.
- Vertragingen in de oplevering van bouwprojecten met financiële consequenties.
Beheersmaatregelen
- Bewuste afweging met de aandeelhouders van WNZ en ketenpartners of ze met de huidige bezetting toegerust zijn om de bronontwikkeling en afzetontwikkeling vlot te trekken.
- Aannemen van bronontwikkelaar WNZ, die samenwerkingen aangaat met esco’s (Energy Service Company).
- De directie van WNZ verzoeken om in kaart te brengen wat voor en nadelen zouden zijn van warmtelevering en bronontwikkeling door WNZ zelf. Dit is op dit moment niet toegestaan voor bedrijven die deel uitmaken van een netbeheerder maar is met de nieuwe warmtewet (verwachte ingang 1 jan 2025) waarschijnlijk wel mogelijk.
- Op stellen van een document waarin wordt uitgewerkt hoe Zaanstad de ontwikkeling van verschillende soorten duurzame warmtebronnen kan faciliteren.
- Privaatrechtelijk
Alliander N.V.
(Bedragen x €1.000)Alliander N.V.Rechtsvorm:Naamloze Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:1 juli 2009Vestigingsplaats:ArnhemToezichtsregime:middelOpenbaar belangNetbeheer en distribueren van elektriciteit en gas voor producenten en afnemers. Voor burgers en ondernemers is een goed werkend en betaalbaar distributienetwerk van gas en elektriciteit cruciaal. Alliander heeft een belangrijke rol in het mogelijk maken van verdere verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 0,9%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Alliander heeft in 2023 één keer een de Algemene Vergadering van Aandeelhouders uitgeschreven. Op 19 april 2023 is deze AvA gehouden. Over de volgende punten is een besluit genomen:
De jaarrekening 2022 wordt vastgesteld
Zie verder onder Financiële Positie
Afsprakenkader wordt vastgesteld
De regionale netwerkbedrijven Stedin, Enexis en Alliander hebben op korte termijn behoefte aan meer eigen vermogen. Om in deze kapitaalbehoefte en de borging van publieke belangen in de netwerkbedrijven te kunnen voorzien, wordt kapitaalstorting door en daarmee aandeelhouderschap van het Rijk als oplossing gezien. De netwerkbedrijven en de rijksoverheid hebben afspraken over eventuele kapitaalstorting(en) door het Rijk vastgelegd in een Afsprakenkader. De aandeelhouders van Alliander wordt gevraagd akkoord te gaan met dit Afsprakenkader.
Andere besluiten die worden genomen door de AvA zijn:
- Dividend over het boekjaar 2022
- Kwijting aan de leden van de Raad van Bestuur
- Voorstel tot vaststelling van twee wijziging in het beloningsbeleid van de Raad van Bestuur
- (Her)benoeming van de Raad van Commissarissen
- Procesvoorstel voor de benoeming van de nieuwe externe accountant
- Voorstel tot herbenoeming van de Commissie van Aandeelhouders
In de RIB 7420667 is de raad hierover na de AvA geïnformeerd.
Financiële positie
De jaarrekening 2022 is vastgesteld in de AvA van 19 april 2023
De nettowinst 2022 van Alliander daalt door hogere kosten. De omzet blijft nagenoeg gelijk. Alliander ziet de investeringsomvang jaarlijks verder toenemen en komt over 2022 uit op € 1,2 miljard. Alliander verwacht dat het op peil houden van de elektriciteitsnetten steeds grotere investeringen vraagt. Het investeringsvolume kan op termijn oplopen tot € 2 miljard per jaar.
In 2022 behaalde Alliander een nettoresultaat van € 198 miljoen (2021: € 242 miljoen). Het resultaat 2022 is lager dan in 2021 door de hogere bedrijfskosten. De omzet blijft nagenoeg gelijk.
Halverwege het jaar geeft Alliander een halfjaarbericht uit waar zij ingaan over de ontwikkelingen en financiën. In het halfjaarbericht van 2023 is het volgende te lezen:
Het resultaat na belastingen over het eerste halfjaar van 2023 is met € 109 miljoen vergelijkbaar met het resultaat in dezelfde periode in 2022 (€ 107 miljoen).
Onderliggend zijn wel grotere afwijkingen zichtbaar in de ontwikkeling van de kosten en opbrengsten. Het kostenniveau is met bijna € 260 miljoen gestegen. Dit komt onder meer door de hogere kosten voor de inkoop van netverliezen als gevolg van de hoge energieprijzen en door de hogere kosten voor inkoop van transportcapaciteit bij TenneT, veroorzaakt door de hogere tarieven die TenneT in rekening brengt. De kostenstijgingen worden deels vergoed in de gereguleerde tarieven. De gestegen tarieven zorgen samen met de toename van het aantal aansluitingen voor een stijging van de bedrijfsopbrengsten met € 275 miljoen.
Het resultaat uit voortgezette bedrijfsactiviteiten exclusief bijzondere posten en fair value mutaties bedraagt € 105 miljoen en is hiermee € 17 miljoen hoger in vergelijking met dezelfde periode in 2022. Dit is het gevolg van de incidentele baten in 2022 van € 13 miljoen inzake de verkoop van Stam & Co en de winstuitkering van € 4 miljoen vanuit de STAK Bellevue.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico's
Alliander onderkent de volgende risico’s in de SWOT analyse:
- Cybercriminaliteit
- Onvoldoende langetermijnoriëntatie van wet- en regelgeving
- Krapte technische arbeidscapaciteit
- Schaarste in componenten en grondstoffen
- Lange termijn financierbaarheid
- Sterk groeiend werkpakket
Beheersmaatregelen
De hierboven benoemde risico’s worden door Alliander afgedekt met beheersmaatregelen.
Vanwege het beperkte belang wordt voor gemeente Zaanstad de beheersmaatregelen beperkt tot:
Annotaties van de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in het college van B&W
- Privaatrechtelijk
InWest Regio B.V.
(Bedragen x €1.000)InWest Regio B.V.Rechtsvorm:Besloten Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:7 oktober 2021Vestigingsplaats:HaarlemToezichtsregime:middelOpenbaar belangDeelname van Zaanstad aan InWest Regio B.V. draagt bij aan het versneld mogelijk maken van de grote opgave op het gebied van klimaat, duurzaamheid en circulariteit.
Bestuurlijk belangGemeente Zaanstad is houder van 4,6% van de aandelen. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Slegers.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 4,6%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
ROM InWest richt zich op de maatschappelijke transities die essentieel zijn op het gebied van energie, grondstoffengebruik, voedsel en digitalisering. De impact van nieuw ondernemerschap op hoogwaardige innovatie, een rechtvaardige economie en een gezond leefklimaat leidend. In 2023 is verder geïnvesteerd in ondernemingen binnen deze thema’s, het portfolio bestaat inmiddels uit 12 bedrijven. Er zijn op dit moment twee fondsen binnen de ROM van waaruit actief geïnvesteerd wordt in ondernemingen, te weten het MKB-fonds en het Transitiefonds. Voor het MKB Fonds is dit jaar een nieuwe voorzitter van het investeringscomité benoemd.
Risicoprofiel
Er is een behoorlijk risico aan innovatieve ondernemers vandaar dat de gemeente Zaanstad voor haar aandeel € 1,5 mln. gaat reserveren in 2023, 2024 en 2025 uit de lopende en toekomstige programmabegroting.
Er is al reeds € 0,5 mln. is al gereserveerd in 2023.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van afgerond € 1,6 miljoen. Het vermogen bedraagt afgerond € 18 miljoen en de totale schulden afgerond € 6 miljoen.
Begroting 2024-2027
In 2024 wordt een positief exploitatie verwacht van € 0,001 miljoen. In de deelneming wordt een negatief resultaat verwacht van € 1,9 miljoen. De verwachting is dat de negatieve resultaten op deelneming (op langere termijn) gedragen worden door positieve resultaten van de investeringen.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico's:
- Aantrekken en behouden van de juiste talenten en experts;
- Tijdig beschikbaar krijgen van capital calls;
- Complexiteit van de geplande IT-implementaties met impact op adequaat fondsmanagement en data-gedreven ambitie;
- Een wijziging in de funding-mix waardoor er onvoldoende middelen beschikbaar komen voor een professionele exploitatie
Beheersmaatregelen:
- Sturen op een modern en aantrekkelijk pakket aan arbeidsvoorwaarden, ontwikkelingsmogelijkheden en gewenste cultuur
- Actief overleg met stakeholders en aandeelhouders
- Opstellen IT-strategie inclusief databeleid en bij implementatie gebruik maken van projectmanagement expertise
Publiekrechtelijk
- Publiekrechtelijk
Recreatieschap Alkmaarder en Uitgeestermeer
(Bedragen x €1.000)Recreatieschap Alkmaarder en UitgeestermeerRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:5 april 2007Vestigingsplaats:UitgeestToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer (RAUM) is een samenwerkingsverband van twaalf omliggende gemeenten en de provincie Noord-Holland. Het zet zich in voor:
- het verzekeren van een evenwichtige ontwikkeling van de recreatie en de watersport op en rondom het meer en aangrenzende gebieden;
- het tot stand brengen, bewaren en onderhouden van het landschap en een evenwichtig natuurlijk milieu dat is afgestemd op het onder bovenstaande geformuleerde.
Bestuurlijk belangWethouder Breunesse lid van het Algemeen Bestuur, plaatsvervanging door wethouder Tuijn.
Stemverhouding: 12,5%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Belangrijkste punten in 2023 voor het recreatieschap waren:
- Op basis van de vastgestelde visie en het uitvoeringsplan richting geven aan de activiteiten en doelen van het RAUM, o.a. door het voorbereiden en uitvoeren van concrete projecten, zoals opgenomen in het Uitvoeringsprogramma:
- Het afronden van en vervolgens stopzetten van het Haalbaarheidsplan De Kil (Oer-IJ) in verband met de financiële situatie van het RAUM, waardoor er geen gelden zijn om het plan uit te voeren.
- Het verder werken aan het project Natuur- en oeverontwikkeling Saskerlei, waarbij ook schone bagger uit het noordelijke deel van de Zaan een plaats zal krijgen. Over dit project waren al contractuele verplichtingen met een aannemer en de gemeente Zaanstad aangegaan.
- Het opnieuw in gebruik nemen van het pontje Molletjesveer met inzet van een geëlektrificeerd vaartuig.
- Het verder voorbereiden van het project Aagtenpark-Buitenlanden (uitkijktoren, Rorik, e-kartbaan, mtb-parcours).
- Het verbeteren van de zwemkwaliteit in het Uitgeestmeer nabij recreatiegebied Dorregeest.
- Er is in 2023 geen geld besteed aan het maaien van waterplanten in het Alkmaardermeer doordat de groei van waterplanten beperkt was.
- Het verdere intensiveren van de ontwikkellocaties gericht op lagere beheerskosten en toenemende exploitatiebaten.
- Het komen tot een duurzame toekomstvisie voor het RAUM met 2030 als horizon.
- Het in evenwicht brengen van de baten en lasten van het recreatieschap voor de lange termijn, vooral voor het A-UM-gebied. De Kadernota 2025 is het eindresultaat van deze opgave.
- Het voorbereiden van de bestuurlijke besluitvorming ten aanzien van de wijziging van de GR RAUM en de Verordening Financieel Beheer ten behoeve van besluitvorming bij de participanten. In Zaanstad heeft de besluitvorming hieromtrent in november 2023 plaatsgevonden in de vorm van het geven van een toestemming tot wijziging (GR) en een zienswijze t.a.v. de wijziging van de Verordening (besluitvorming op basis van uniformiteit bij wijziging van de verdeelsleutel van de participantenbijdrage en inwoneraantal als grondslag voor de participantenbijdrage).
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van deelname aan de gemeenschappelijke regeling is hoog. Het weerstandsvermogen is onvoldoende. De omvang van de huidige algemene reserve (weerstandscapaciteit) is € 45 en ligt onder het niveau van het benodigde weerstandsvermogen van € 390. Het bestuur van het RAUM heeft besloten aan te sluiten bij het uitgangspunt van de regio Noord-Kennemerland om slechts een beperkte algemene reserve aan te houden voor de GR: de norm is 2,5% van de lasten. De consequentie hiervan is dat een beroep op de participanten gedaan moet worden indien de risico's die zich voordoen het bedrag van de algemene reserve overschrijden.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van € 288. Het resultaat is aan de bestemmingsreserve onttrokken.
Begroting 2024-2027
De begroting 2024 houdt rekening met een tekort van € 245. Het tekort zal ten laste van de bestemmingsreserve worden gebracht. De participantenbijdrage stijgt in 2024 met 7,1% oftewel € 27. Daarmee komt de totale participantenbijdrage in 2024 op € 417 (in 2023: 390).
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico’s zijn:
- Overmacht: optreden extreem weer, brand, (vogel)ziekte en plagen flora en fauna en (drugs)dumpingen;
- Incidentele overvloedige plantengroei in het Alkmaardermeer; en
- Veranderende en verzwarende wet- en regelgeving.
De huidige weerstandscapaciteit is voldoende voor het benodigde weerstandsvermogen. Op de (middel)lange termijn moeten o.b.v. de onderhouds- en investeringsplannen wel bestuurlijke keuzes worden gemaakt.
- Publiekrechtelijk
Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
(Bedragen x €1.000)Omgevingsdienst NoordzeekanaalgebiedRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:17 december 2015Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDe regeling wordt getroffen ter ondersteuning van de colleges bij de uitvoering van hun taken op het gebied van het omgevingsrecht in het algemeen en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht in het bijzonder, alsmede de taken op het terrein van vergunningverlening, handhaving en toezicht op grond van de in artikel 5.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht genoemde wetten. Voorts wordt de regeling getroffen ter behartiging van de taken voortvloeiend uit het Besluit risico's zware ongevallen 1999.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin is lid van het Algemeen Bestuur, plaatsvervanging door wethouder Breunesse.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 9,8%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
De inhoudelijke activiteiten van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied liggen voor een groot deel vast vanuit wet- en regelgeving en beleidsdoelstellingen van de opdrachtgevers.
Aanvullend is de strategische agenda voor 2022-2024 van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied vastgesteld. De strategische agenda bestaat uit drie samenhangende en elkaar versterkende onderdelen:
- Inhoudelijke opgaven op het gebied van klimaat, milieu-gerelateerde gezondheid, en transformatie gebieden
- Versterking van ons instrumentarium op het vakgebied vergunning verlenen, toezicht houden, handhaven en adviseren
- Organisatieontwikkeling: wat is er nodig binnen de ODNZKG om punt 1 en 2 te realiseren.
Hiermee blijft de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied de reguliere taken doen en geven de grote maatschappelijke opgaven hier mede richting aan.
- De inwerkingtreding van de Omgevingswet stond gepland voor 1 januari 2024. Voor de Omgevingswet was voor 2023 financiële rust afgesproken met de opdrachtgevers.
- Voor het werkveld bodem is gelet op de uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet naar begin 2024 een nieuwe een inschatting gemaakt van het verwachte effect op opdrachtgeversniveau van de overdracht van provinciale taken naar gemeenten.
- Voor het werkveld bouw is dit voor fase 1 van de Wet Kwaliteitsborging bouw gemaakt.
Aanvullend zijn de benodigde diverse ontwikkelingen die impact hebben op de uitvoering van de taken en mede richting geven aan de koers voor de komende jaren.
De inwerkingtreding van de Omgevingswet
De inwerkingtreding van de Omgevingswet stond gepland voor 1 januari 2024. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft vanuit een stevige projectorganisatie Omgevingswet een centrale rol in de regio gespeeld bij de implementatie. Er is geparticipeerd in diverse regionale en landelijke overleggen, zoals over de legesheffing onder de Omgevingswet, over het Digitaal Stelsel Omgevingswet en over de financiële gevolgen van de Omgevingswet. Dit om de regels en gevolgen aangaande de Omgevingswet nauwlettend te volgen en waar nodig tijdig te kunnen acteren en implementeren. De benodigde organisatie ten behoeve van het uitvoeren van de taken onder de nieuwe wetgeving zijn georganiseerd In de jaren 2024-2026 zal blijken hoe de nieuwe regels in de praktijk uitpakken en zullen onduidelijkheden langzamerhand worden opgehelderd.
De wet Kwaliteitsborging bouw
De Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb) 1e fase is gelijktijdig met de Omgevingswet in werking getreden. De impact hiervan is de OD NZKG in kaart gebracht. De wijziging in de uitvoering van taken heeft personele consequenties. Vooralsnog is het uitgangspunt dat dit opgevangen kan worden door middel van de flexibele schil. De verwachting is dat de eerste impact bij de halfjaarrapportage 2024 nader in beeld kan worden gebracht.
Wet open overheid
Met de inwerkingtreding van de Wet open overheid (Woo), de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur. dienen overheidsorganen transparanter te werken en online een register bij te houden van ingekomen en uitgaande documenten evenals interne stukken. De OD NZKG is hier in 2020mee gestart door over te gaan op het actief openbaar maken van de documenten. Voor 2024 wordt dit verder doorgezet.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van € 909.000. Het resultaat wordt voor € 794.000 onttrokken aan de algemene reserve en voor € 115.000 aan de reserve WW en re-integratie (ter afdekking van de kosten voor toevoeging aan de WW-voorziening personeel).
De bijdrage van de gemeente Zaanstad bedroeg voor 2022 € 2.956.000. Ten opzichte van de gewijzigde begroting 2022 was dit een onderschrijding van € 68.000.
In de jaarrekening 2023 wordt een onderschrijding op de uitvoeringsovereenkomst verwacht door personele tekorten en een afname van milieuadvies.
Begroting 2024 - 2027
In de meerjarenbegroting 2024-2027 zijn de lasten en baten in evenwicht. Het totaal der lasten bedraagt € 83 mln. in 2024 waarvan € 81 mln. wordt gedekt vanuit de uitvoeringsovereenkomsten met de deelnemers. Het Zaanse aandeel hierin bedraagt € 4,7 mln. In de tussen Zaanstad en Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied te sluiten Uitvoeringsovereenkomst 2024 zal de exacte bijdrage worden vastgelegd, rekening houdend met de werkzaamheden in 2024 en eventueel gewijzigde of aanvullende volumes en ambities. Na afloop van het jaar zal uiteindelijk conform de systematiek worden afgerekend op basis van daadwerkelijk geleverde diensten, producten en uren.
Zienswijze
Naar aanleiding van de ontwerpbegroting is de volgende zienswijze afgegeven:
Het verzoek om aandacht te blijven hebben voor de werkzaamheden die nodig zijn voor de Omgevingswet en de gemeente hierover te blijven informeren.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico's
De noodzakelijke weerstandscapaciteit van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied wordt bepaald door kwantificering van de gewogen risico’s. Deze risico’s zijn:
- veranderende wetgeving,
- conjuncturele ontwikkelingen, COVID-19 en arbeidsmarkt
- bedrijfsvoering
- prestatiegericht financieren
Op basis van de risico-inventarisatie in relatie tot de weerstandscapaciteit is het weerstandsvermogen vanaf 2021 1,4 - 1,6. Dit valt binnen de bestuurlijk vastgestelde norm (1-1,5) en is daarmee voldoende.
Beheersmaatregelen
Om risico’s op te kunnen vangen heeft de OD NZKG een risicobuffer in het leven geroepen.
Daarnaast zijn er frequent overleggen tussen gemeente en OD, zowel bestuurlijk als ambtelijk op diverse niveaus.
- Publiekrechtelijk
Recreatieschap Twiske-Waterland
(Bedragen x €1.000)Recreatieschap Twiske-WaterlandRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:4-4-2013Vestigingsplaats:ZaanstadToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet bevorderen van een evenwichtige ontwikkeling in de openluchtrecreatie - in samenhang met de vorenstaande Gemeenschappelijke Regelingen - tot stand brengen en bewaren van een evenwichtig natuurlijk milieu, het tot stand brengen en duurzaam in stand houden van het specifieke en gedifferentieerde karakter van het landschap door bescherming, ontwikkeling en consolidatie van de waarden die het in zich draagt.
Bestuurlijk belangWethouder Breunesse is lid van het AB, plaatsvervanging door wethouder Tuijn. Sinds eind 2023 is wethouder Breunesse ook lid van het DB
Stemverhouding: 12,5%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Belangrijke punten voor het recreatieschap in 2023 waren:
- (Verder) uitvoeren van projecten uit het uitvoeringsprogramma, waaronder voor Zaanstad van belang:
- Afronden van de werkzaamheden aan het Schanszichtpad en openstelling in de zomer van 2023.
- Overname van recreatieve infrastructuren van waterschap en gemeenten in alle deelnemende gemeenten;
- Studie naar verbeteren verbinding Twiske – Jagersveld; en
- Realisering project Buitenpoorten bij de stations Wormerveer en Zaandijk-Zaanse Schans.
- Omvormen van de Marsen tot zorgboerderij;
- Mede realiseren van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland: Laag-Holland;
- Uitwerken en (mede)realiseren van het recreatief grid (netwerk) en buitenpoorten in Midden-Noord-Holland;
- Begeleiden van meekoppelingsproject recreatieve voorzieningen Markermeerdijken; en
- In het kader van beheer en onderhoud aandacht voor meer biodiversiteit, betere spreiding van de recreatiedruk en breder recreatief aanbod.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van deelname aan de gemeenschappelijke regeling is gemiddeld. Het berekende weerstandsvermogen is voldoende. Zaanstad heeft voor onderdeel Twiske 16,7 % van de stemmen, voor onderdeel Waterland 8,3% van de stemmen.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een positief saldo van € 141. Het resultaat wordt aan de reserve van het recreatieschap toegevoegd.
Begroting 2024-2027
De programmabegroting 2023 – 2026 sluit met een te verwachten negatief saldo van € 191 als gevolg van een intensivering van de uitvoering van het Uitvoeringsprogramma. De participantenbijdrage in 2024 stijgt met een indexering van 8,2%. Voor Zaanstad betekent dit een participantenbijdrage van € 250 (in 2022: € 231).
Risico’s en beheersmaatregelen
De belangrijke risico’s voor Twiske-Waterland zijn:
- Overmacht: optreden extreem weer, brand, (vogel)ziekte en plagen flora en fauna en (drugs)dumpingen;
- Geen (grootschalige) evenementen (corona);
- Veranderende en verzwarende wet- en regelgeving.
Per risico wordt de kans vermenigvuldigd met de potentiële omvang in euro’s. Het berekende weerstandsvermogen als beheermaatregel bedraagt op 31-12-2022 € 427.
- (Verder) uitvoeren van projecten uit het uitvoeringsprogramma, waaronder voor Zaanstad van belang: