Product 3.2 Klimaatneutraal 2030-2040
Toelichting op product
Zaanstad staat voor een transformatie-opgave om voor 2040 klimaatneutraal te zijn. Op weg naar een inclusieve energietransitie zetten we in op energiebesparing. Hierbij staat het isoleren van bestaande woningen centraal. Ook trekken wij actief op met de industrie en het bedrijfsleven om energie te besparen met procesinnovatie en door aanpassingen van gebouwen. Om de productie van energie te verduurzamen, werken wij aan de realisatie van wind- en zonne-energie in de zoekgebieden van de Regionale Energiestrategie. Ook ontwikkelen wij nieuwe energiebronnen, zoals aquathermie en geothermie voor de gebouwde omgeving, inclusief bedrijven en voor de industrie. Hierbij hoort de ontwikkeling van warmtenetten. Wij streven naar een inclusieve energietransitie. Daarom geven wij bijzondere aandacht aan inwoners met lagere inkomens voor wie energiearmoede dreigt of al werkelijkheid is. Ook maken wij lokale initiatieven zoals energiecoöperaties mogelijk en stimuleren lokaal eigenaarschap. Een toekomstbestendige energie-infrastructuur en slimme koppeling van energiesystemen zijn belangrijke randvoorwaarden voor klimaatneutraliteit. Hier ligt ook meteen een grote uitdaging. Wij werken daarom met netbeheerders en partners aan het versterken van de bestaande (elektriciteits-) infrastructuur. Daarnaast stimuleren wij het ontwikkelen van infrastructuur voor warmte- en eventueel waterstof, en faciliteren lokale slimme energiesystemen. De duurzaamheidstransitie vraagt om slagvaardige inzet van en met inwoners, maatschappelijke organisaties, woningcorporaties, energie coöperaties, het bedrijfsleven en de industrie. De gemeente geeft het goede voorbeeld en engageert zich in regionale netwerken en samenwerking (ook in het verkrijgen van externe middelen). Waar nodig en mogelijk nemen wij de regie in de gezamenlijke uitdaging naar een toekomstbestendige klimaatneutrale stad en dorpen. |
|---|
Naam | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Realisatie 2022 | Realisatie 2023 | Begroting 2023 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
CO2 uitstoot gebouwde omgeving (kton) | 339 | 307 | 267 | nb | 280 | 240 | Regionale klimaatmonitor, databank.nl |
Hernieuwbare elektriciteit is elektriciteit die is opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa | 6,3% | 9,1% | nb | nb | 10% | 15% | Rijkswaterstaat, klimaatmonitor |
Gewicht restafval per bewoner per jaar (kg) | 221 | 204 | 198 | nb | 195 | 100 | HVC |
Toelichting indicatoren
De gegevens C02 uitstoot gebouwde omgeving en de opwek van hernieuwbare energie 2022 worden in de zomer van 2024 verwacht.
De gegevens voor hernieuwbare elektriciteit voor 2022 en 2023 zijn ten tijde van het opstellen van de jaarstukken nog niet gepresenteerd in de klimaatmonitor.
De streefwaarde restafval 2026 (100 kg per bewoner per jaar) is een landelijke ambitie. Zaanstad ondersteunt dit doel, maar heeft op dit moment niet een actieplan om dat te realiseren. Met de huidige aanpak gaan we deze streefwaarde voor Zaanstad niet realiseren. De data van voorgaande jaren zijn aangepast omdat deze in eerdere rapportages verkeerd waren weergegeven. De cijfers over 2023 met betrekking tot het restafval per bewoner waren ten tijde van het opstellen van de jaarstukken nog niet beschikbaar.
Terugblik op speerpunten 2023
Minder energieverbruik
Inwoners worden op verschillende manieren ondersteund bij het verduurzamen van hun woning, om daarmee reductie te realiseren. Dit heeft ook verband met programma 2. In 2023 zijn met diverse gemeentelijke acties 1,06 Kton CO2 bespaard bij particuliere woningen.
In 2023 hebben we voorbereidingen getroffen voor een energieloket voor inwoners en een bedrijvenloket. Voor beide loketten is een DAEB vastgesteld voor de juiste juridische kadering. Daarvoor kunnen inwoners en bedrijven nu zienswijzen indienen. Voor het energieloket voor inwoners werken we samen met Wormerland en er is een locatie vastgelegd. Binnenkort start een subsidietender voor het loket voor inwoners.
Ook in de kernwinkelgebieden hebben we ondernemers ondersteund bij energiebesparing door energieadvies en maatregelen. Deze aanpak gaat in 2024 door.
De industrie heeft een keuze gemaakt voor hun duurzame energievoorziening die naar verwachting zal bestaan uit zo’n 80% elektriciteit en 20% waterstof voor de hogetemperatuurprocessen. Samen met Zaanstad Maakstad werken we uit welke energie-infrastructuur hiervoor nodig is en waar deze nodig is.
Meer duurzame energie
De kaders voor het opwekken van zon- en windenergie in de zoekgebieden zijn gemaakt. Er loopt een participatieproces met potentiële aanbieders van wind en grootschalige zon. De gemeente voert hierop de regie.
Wij brengen de haalbaarheid van nieuwe warmtebronnen in beeld, zoals aquathermie, geothermie en de uitkoppeling van restwarmte van de industrie. Deze onderzoeken lopen, bijvoorbeeld met Cargill.
Inclusievere energietransitie en aanpak energiearmoede
Zaanstad kent relatief veel inwoners in energiearmoede t.o.v. het landelijk gemiddelde. In Zaanstad heeft 9% van de huishoudens een laag inkomen en een hoge energierekening.
In 2023 is een aantal toonaangevende interventies gepleegd om energiearmoede te verminderen: (i) Grootschalige inzet van ‘energiefixers’ voor huurwoningen. Ruim 750 bewoners hielpen we bij het nemen van kleine isolerende maatregelen, wat leidt tot een lagere energierekening. (ii) Convenant met de woningbouwcoöperaties waarin 1,5 miljoen euro beschikbaar is gesteld voor grootschalige verduurzaming van huurwoningen. Dit is urgent in Zaanstad omdat 90% van de energiearmoede-doelgroep zich hier bevindt. (iii) Aanpak om particuliere woning-eigenaren label stappen te laten nemen waarbij zij volledige ondersteuning kregen in organisatorische en financiële zin.
Sterker en slimmer energiesysteem
Met HVC is er een intentieovereenkomst voor de ontwikkeling van warmtenetten, naast de bestaande ontwikkeling met WNZ.
Met Liander vindt structureel overleg plaats om ervoor te zorgen dat er tijdig uitbreiding komt van een aantal stations, zodat noodzakelijke netverzwaring richting bijvoorbeeld Hoogtij plaatsvindt. Naast verzwaring is het net van de toekomst ook slim. Hiervoor lobbyen we voor extra middelen bij de provincie om samen met SAENZ op Molletjesveer slimme oplossingen te realiseren.
In samenwerking met de industrie en het bedrijfsleven verkennen wij met pilots en haalbaarheidsonderzoeken de mogelijkheden voor een toekomstbestendig energiesysteem en de daarvoor benodigde infrastructuur.