Publiekrechtelijk
- Publiekrechtelijk
Recreatieschap Alkmaarder en Uitgeestermeer
(Bedragen x €1.000)Recreatieschap Alkmaarder en UitgeestermeerRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:5 april 2007Vestigingsplaats:UitgeestToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer (RAUM) is een samenwerkingsverband van twaalf omliggende gemeenten en de provincie Noord-Holland. Het zet zich in voor:
- het verzekeren van een evenwichtige ontwikkeling van de recreatie en de watersport op en rondom het meer en aangrenzende gebieden;
- het tot stand brengen, bewaren en onderhouden van het landschap en een evenwichtig natuurlijk milieu dat is afgestemd op het onder bovenstaande geformuleerde.
Bestuurlijk belangWethouder Breunesse lid van het Algemeen Bestuur, plaatsvervanging door wethouder Tuijn.
Stemverhouding: 12,5%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Belangrijkste punten in 2023 voor het recreatieschap waren:
- Op basis van de vastgestelde visie en het uitvoeringsplan richting geven aan de activiteiten en doelen van het RAUM, o.a. door het voorbereiden en uitvoeren van concrete projecten, zoals opgenomen in het Uitvoeringsprogramma:
- Het afronden van en vervolgens stopzetten van het Haalbaarheidsplan De Kil (Oer-IJ) in verband met de financiële situatie van het RAUM, waardoor er geen gelden zijn om het plan uit te voeren.
- Het verder werken aan het project Natuur- en oeverontwikkeling Saskerlei, waarbij ook schone bagger uit het noordelijke deel van de Zaan een plaats zal krijgen. Over dit project waren al contractuele verplichtingen met een aannemer en de gemeente Zaanstad aangegaan.
- Het opnieuw in gebruik nemen van het pontje Molletjesveer met inzet van een geëlektrificeerd vaartuig.
- Het verder voorbereiden van het project Aagtenpark-Buitenlanden (uitkijktoren, Rorik, e-kartbaan, mtb-parcours).
- Het verbeteren van de zwemkwaliteit in het Uitgeestmeer nabij recreatiegebied Dorregeest.
- Er is in 2023 geen geld besteed aan het maaien van waterplanten in het Alkmaardermeer doordat de groei van waterplanten beperkt was.
- Het verdere intensiveren van de ontwikkellocaties gericht op lagere beheerskosten en toenemende exploitatiebaten.
- Het komen tot een duurzame toekomstvisie voor het RAUM met 2030 als horizon.
- Het in evenwicht brengen van de baten en lasten van het recreatieschap voor de lange termijn, vooral voor het A-UM-gebied. De Kadernota 2025 is het eindresultaat van deze opgave.
- Het voorbereiden van de bestuurlijke besluitvorming ten aanzien van de wijziging van de GR RAUM en de Verordening Financieel Beheer ten behoeve van besluitvorming bij de participanten. In Zaanstad heeft de besluitvorming hieromtrent in november 2023 plaatsgevonden in de vorm van het geven van een toestemming tot wijziging (GR) en een zienswijze t.a.v. de wijziging van de Verordening (besluitvorming op basis van uniformiteit bij wijziging van de verdeelsleutel van de participantenbijdrage en inwoneraantal als grondslag voor de participantenbijdrage).
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van deelname aan de gemeenschappelijke regeling is hoog. Het weerstandsvermogen is onvoldoende. De omvang van de huidige algemene reserve (weerstandscapaciteit) is € 45 en ligt onder het niveau van het benodigde weerstandsvermogen van € 390. Het bestuur van het RAUM heeft besloten aan te sluiten bij het uitgangspunt van de regio Noord-Kennemerland om slechts een beperkte algemene reserve aan te houden voor de GR: de norm is 2,5% van de lasten. De consequentie hiervan is dat een beroep op de participanten gedaan moet worden indien de risico's die zich voordoen het bedrag van de algemene reserve overschrijden.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van € 288. Het resultaat is aan de bestemmingsreserve onttrokken.
Begroting 2024-2027
De begroting 2024 houdt rekening met een tekort van € 245. Het tekort zal ten laste van de bestemmingsreserve worden gebracht. De participantenbijdrage stijgt in 2024 met 7,1% oftewel € 27. Daarmee komt de totale participantenbijdrage in 2024 op € 417 (in 2023: 390).
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico’s zijn:
- Overmacht: optreden extreem weer, brand, (vogel)ziekte en plagen flora en fauna en (drugs)dumpingen;
- Incidentele overvloedige plantengroei in het Alkmaardermeer; en
- Veranderende en verzwarende wet- en regelgeving.
De huidige weerstandscapaciteit is voldoende voor het benodigde weerstandsvermogen. Op de (middel)lange termijn moeten o.b.v. de onderhouds- en investeringsplannen wel bestuurlijke keuzes worden gemaakt.
- Publiekrechtelijk
GGD Zaanstreek Waterland
(Bedragen x €1.000)GGD Zaanstreek WaterlandRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:01-09-2016Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangGGD Zaanstreek-Waterland beschermt, bewaakt en bevordert de gezondheid en de sociale veiligheid van alle mensen in de regio. Daarbij staat een preventieve en collectieve aanpak voorop, met specifieke aandacht voor bevordering van participatie en ondersteuning van de eigen regie van mensen. Als uitvoeringsorganisatie van de gemeenten sluit de GGD aan bij de gemeentelijke verantwoordelijkheden in het sociaal domein.
Bestuurlijk belangEen lid van het Algemeen Bestuur (AB) heeft in de vergadering van het AB één stem. In die gevallen waarin Zaanstad en Purmerend zwaarwegende bezwaren hebben tegen een voorstel en met het oog daarop tegenstemmen, leidt die tegenstem tot verwerping van het voorstel. Het voorgaande is niet van toepassing op het voorstel tot vaststelling van de begroting respectievelijk de jaarrekening van de GGD. Wethouder Onclin is voorzitter van het DB en het AB, plaatsvervanger wethouder Slegers.
Stemverhouding: 12%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Het AB heeft eind 2020 besloten om naar aanleiding van meerdere geconstateerde knelpunten samen met de GGD te kijken naar de toekomst. Onder de naam GGD 3.0 is ook in 2023 gewerkt aan drie sporen:
- De regionale visie is afgerond en ook in 2023 vastgesteld. Deze visie heeft een brede kijk op gezondheid en gaat uit van verschil durven maken. Doen wat nodig is, niet meer maar ook niet minder.
- In samenwerking met een extern bureau is een financiële analyse gemaakt, zodat er duidelijke kaders beschikbaar zijn waarmee een GGD een financieel gezonde organisatie kan blijven. De uitkomsten van dit rapport zijn begin 2023 opgeleverd en door het DB/AB vastgesteld.
- Binnen het derde spoor, de governance, is gekeken naar de kerntaken van de GGD, de inrichting hiervan en de bijbehorende organisatorische inrichten. Het resultaat is een nieuwe structuur van werkgroepen met één kernteam. De meeste werkgroepen zijn in 2023 al van start gegaan als voorloper op 2024.
Herindeling Jeugdgezondheidszorg (JGZ)
Voortvloeiend uit bovenstaande sporen is er binnen de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) een herindeling gemaakt van taken. Er is daarbij onderscheid gemaakt in bassistaken (gefinancierd via de deelnemersbijdrage), plustaken regionaal (worden door de meeste gemeenten afgenomen) en plustaken lokaal (worden door één gemeente afgenomen).
Zaanstad heeft JGZ ook de opdracht gegeven om te kijken naar de mogelijkheden tot flexibilisering. Met flexibilisering wordt bedoeld minder of juist meest contactmomenten waar nodig en mogelijk. Er is budget beschikbaar gesteld om de JGZ deze opdracht te laten uitvoeren. De uitkomst van het onderzoek was dat er meer onderzoek nodig blijkt om tot daadwerkelijke keuzes en verandering in de praktijk te komen. Dit resultaat sluit onvoldoende aan bij de opdracht en verwachting van het onderzoek, namelijk het opleveren van een concreet flexibiliseringsvoorstel. Zaanstad heeft daarom geen opdracht tot vervolgonderzoek geven. In 2024 wordt flexibilisering opnieuw en via een andere weg opgepakt in samenwerking met de nieuwe manager JGZ.
Wijziging gemeenschappelijke regeling (GR)
Als gevolg van de wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) is er gewerkt aan een nieuwe Gemeenschappelijke Regeling GGD Zaanstreek-Waterland (GR). Hierbij is ook kritisch gekeken naar de kerntaak van de GGD en de rol van alle deelnemende gemeenten als afnemer. Ter inspiratie is er contact gelegd met GGD Hart voor Brabant, waar al jaren wordt gewerkt met een basispakket en plustaken. In 2023 heeft de GGD een nieuwe concept-GR opgeleverd, waarop de colleges van de deelnemende gemeenten een zienswijze hebben gevraagd aan de raden. De zienswijze van de raad van Zaanstad op de nieuwe concept-GR is in december 2023 vastgesteld.
Huisvesting GGD
In december 2023 is in een gezamenlijk AB van de Veiligheidsregio en het GGD ingestemd met een verhuizing van de GGD. Dit leidt voor Zaanstad tot een verhoging van de deelnemersbijdrage met ongeveer €0,55 miljoen. Hier moet binnen de begroting van Zaanstad nog dekking voor worden gevonden (volgt bij Voorjaarsnota 2024-2028).
Daarbij is er een herijking van JGZ-taken geweest waardoor contracttaken kunnen worden opgezegd. Contracttaken hebben voor de GGD grotere financiële risico’s dan basistaken. Om het pakket aan basistaken te versterken, worden JGZ- taken per 2025 hiernaar overgeheveld. De financiering van basistaken loopt via de deelnemersbijdragen van gemeenten. Dit leidt tot herverdeeleffecten tussen gemeenten (op totaalniveau blijven de kosten gelijk). Zaanstad is hierin “voordeelgemeente” en heeft een voordeel van € 0,38 miljoen vanaf 2025.
Risicoprofiel
Gemeenten zijn wettelijk verplicht om een GGD in stand te houden voor de uitvoering van de taken op het gebied van de publieke gezondheidszorg. Het risicoprofiel van de GGD is hoog: de deelnemersbijdrage in de Gemeenschappelijke Regeling is groot (ruim € 7,9 mln.in 2023), terwijl de gemeente Zaanstad, in verhouding tot deze financiële bijdrage, maar beperkte invloed heeft in het Algemeen Bestuur. Iedere gemeente heeft één stem. Dit betekent voor Zaanstad een stemverhouding van 12% en een financiële bijdrage van 47% in het gemeenschappelijke deel. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn eveneens groot: de activiteiten van de GGD betreffen de gezondheid van de inwoners. Een probleem op het gebied van volksgezondheid haalt direct de pers en heeft zijn weerslag op de politiek.
Een actuele reden voor hoge risicoprofilering is de noodzaak om van de GGD een meer toekomstbestendige organisatie te maken.
Het risicoprofiel van de GGD is hoog. Ondanks alle stappen en ontwikkelingen die de organisatie heeft doorgemaakt heeft de organisatie te maken met relatief veel wisselingen en uitval van personeel. Dit zet de dienstverlening onder druk. Mede in het kader van het GGD 3.0 traject oriënteert de GGD zich op haar takenpakket. In 2023 zijn daarom een aantal taken afgeschaald in uitvoering.
Financiële positie
Begroting 2023
Op basis van de gewijzigde begroting 2023 van de GGD heeft Zaanstad een deelnemersbijdrage van € 7,9 mln. betaald. Dit bestaat voor € 7,1 mln. uit de bijdrage in de basisbegroting van de GGD, voor € 0,6 mln. uit extra middelen voor het versterken van de bedrijfsvoering en een begrotingswijziging van € 0,2 mln. als gevolg van de nieuwe cao. Daar bovenop neemt Zaanstad voor ongeveer € 3,2 miljoen aan aanvullende taken/opdrachten af van de GGD, vooral op het gebied van jeugdgezondheidszorg. De gemeentelijke bijdrage voor Veilig Thuis bedraagt ongeveer € 1,3 miljoen in 2023.
Jaarrekening 2023
De Jaarrekening 2023 van de GGD is nog niet opgesteld. Hierdoor is het rekeningresultaat over 2023 nog niet bekend. Bij de bestuurdersrapportage over het eerste halfjaar 2023 werd een incidenteel tekort verwacht van € 0,5 miljoen (voor GGD ZaWa) over heel 2023.
Ontwikkeling weerstandsvermogen
Het verwachte nadelige resultaat over 2023 kan naar verwachting nog worden gedekt uit de algemene reserve van de GGD. Bij het traject van de Jaarrekening 2023 van de GGD zal moeten worden bepaald in hoeverre het nodig en/of wenselijk is om de algemene reserve als gevolg hiervan aan te vullen.
Begroting 2024
In de begroting 2024 is de deelnemersbijdrage van Zaanstad geïndexeerd en daarmee verhoogd tot ruim € 8,2 miljoen. De bijdrage voor Veilig Thuis bedraagt € 1,5 miljoen en voor de contracttaken is € 3,4 miljoen begroot.
Financiële ontwikkelingen huisvesting GGD
In december 2023 is in een gezamenlijk AB van de Veiligheidsregio en het GGD ingestemd met een verhuizing van de GGD. Dit leidt voor Zaanstad tot een verhoging van de deelnemersbijdrage met ongeveer €0,55 miljoen. Hier moet binnen de begroting van Zaanstad nog dekking voor worden gevonden (volgt bij Voorjaarsnota 2024-2028).
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico: Personeelstekorten
Beheersmaatregel: Door de ontwikkelingen van GGD 3.0, de aanstaande verhuizing en het aantreden van een nieuwe DPG wordt hard gewerkt aan een beter klimaat binnen de organisatie. Enerzijds om bestaand personeel vitaal te houden en te behouden en anderzijds om een aantrekkelijke werkgever te zijn en daarmee nieuwe medewerkers aan te trekken.
Risico: Voorgenomen verhuizing GGD naar ander pand
Beheersmaatregel: Zaanstad heeft de kosten die nodig zijn om de verhuizing van de GGD en verbouwing van het pand waarin de Veiligheidsregio is gevestigd te realiseren nog niet gedekt in haar begroting. Hierover zal in 2024 een besluit moeten worden genomen op basis van de begroting van Zaanstad.
Risico: De GGD is welwillend, maar kan door onderbezetting niet 100% van zijn taken uitvoeren. Mogelijk volgt er afstoting van taken door de GGD. Deze leiden tot noodzaak voor Zaanstad om betreffende diensten elders te moeten inkopen.
Beheersmaatregel: De gemeente is in 2023 met de GGD in gesprek geweest om te bespreken op welke wijze hierin samen kan worden opgetrokken, zodat Zaanstad tijdig kan inspelen op mogelijke veranderingen.
- Publiekrechtelijk
Vervoerregio Amsterdam
(Bedragen x €1.000)Vervoerregio AmsterdamRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:7 maart 2017Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:middelOpenbaar belangDe Vervoerregio Amsterdam heeft als doel het, door samenwerking van gemeenten, oplossen van regionale problemen en benutten van regionale kansen in de regio Amsterdam.
Bestuurlijk belangWethouder Slegers is lid van het AB/DB.
De wethouder van Amsterdam is voorzitter van het DB en tevens voorzitter van de Regioraad
Stemverhouding: 11,3%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Wijzigingen GR
Per 1 juli 2022 is de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) gewijzigd. Voor de Vervoerregio Amsterdam gaat deze wetswijziging over het versterken van de democratische legitimatie en de kaderstellende en controlerende rol van gemeenteraden bij taken die op basis van de Gemeenschappelijke regeling Vervoerregio Amsterdam worden uitgevoerd. Als gevolg van deze wijziging van de Wgr moet de Gemeenschappelijke regeling (GR) van de Vervoerregio Amsterdam per 1 juli 2024 zijn aangepast.
De wijziging van de Wgr betreft voor de Vervoerregio Amsterdam drie onderdelen:
- Versterken van de positie van gemeenteraden bij besluitvorming in gemeenschappelijke regelingen;
- Aanvullende controle-instrumenten voor gemeenteraden;
- Verbeteren van de positie van gemeenteraden met betrekking tot het functioneren van de regeling.
In de vergadering van 5 maart 2024 neemt de regioraad van de Vervoervoerregio het besluit om het voorstel tot wijziging van de GR voor te leggen aan de deelnemende gemeenten.
Nieuw beleidskader
In 2023 is het oude beleidskader van 2017 vernieuwd en het nieuwe beleidskader van de VRA vastgesteld. Het Beleidskader Mobiliteit is (als regionaal verkeer-en vervoersplan binnen de Planwet verkeer en vervoer en de Gemeenschappelijke regeling Vervoerregio Amsterdam) het overkoepelende, strategische beleidsdocument van de Vervoerregio. Het schetst de visie op de lange termijn, op alle vormen van mobiliteit in de regio. Ook beschrijft het wat de VRA wilt doen om deze visie te realiseren. Daarmee geeft het richting aan het handelen van de Vervoerregio. Met het nieuwe beleidskader wilt de VRA beter aansluiten op de actuele, grote opgaven die om actie vragen op het gebied van mobiliteit en nog duidelijker richting geeft aan de keuzes.
EBS concessie
Vanaf december 2023 is de nieuwe concessie Zaanstreek-Waterland (gegund aan EBS) van start gegaan. Door verschillende problemen, waaronder een grote mate van rituitval, zag de VRA zich genoodzaakt EBS te eisen met een verbeterplan te komen. Het plan betreft een 4-tal elementen:
- Verbetermaatregelen veiligheid
- Verbetermaatregelen reisinformatie
- Verbetermaatregelen marketingcommunicatie
- Verbetermaatregelen uitvoering dienstregeling
Het Verbeterplan beslaat de periode 8 januari tot en met 31 augustus 2024 en is erop gebaseerd dat het personeelstekort vóór 1 september is opgelost en EBS met ingang van die datum weer op basis van de aanbestede dienstregeling rijdt.
Bereikbaarheid bij gebiedsontwikkeling
Nergens in Nederland is de druk op de woningmarkt zo hoog als in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Daarom moeten er in korte tijd veel nieuwe woningen worden gebouwd. De totale behoefte in de MRA is 250.000 woningen tot 2040, waarbij 175.000 al moet worden gebouwd voor 2030. Om dit mogelijk te maken is een aanzienlijke bereikbaarheidsinvestering nodig van alle MRA-partners.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
In 2022 werden er € 110,6 miljoen minder lasten en € 14,3 miljoen minder baten gerealiseerd dan begroot. Dit
resulteert in een totale onderbesteding van € 96,3 miljoen. Deze onderbesteding is beklemd. Dat wil zeggen: bestemd voor bijdragen aan projecten die al eerder in contracten, overeenkomsten of beschikkingen zijn vastgelegd.
In de begroting van 2022 werd rekening gehouden met € 32,4 miljoen die uit het beschikbare saldo BDU onttrokken moest worden. (Zie de regel Mutatie saldo bij de Algemene dekkingsmiddelen in tabel 1). Door de onderbesteding van € 96,3 miljoen slaat dit om in een toevoeging van € 64,0 miljoen aan dit saldo BDU. Begin 2022 was het beschikbare BDU-saldo € 187,1 miljoen. Dit stijgt nu met de bovengenoemde toevoeging naar € 250,9 miljoen eind 2022.
Begroting 2024-2027
De volgende bestuurlijke hoofdthema’s worden voorzien:
- Werken aan verkeersveiligheid; met een aanpak die erop gericht is om gevaarlijke wegen, fietspaden, kruispunten en rotondes versneld aan te pakken. Vanuit het Rijk wordt cofinanciering beschikbaar gesteld. Zaanstad werkt aan de verbetering van de verkeersveiligheid door uitvoering van de activiteiten uit het Werkplan verkeersveiligheid 2021-2023 en maakt hierbij gebruik van de mogelijkheden van cofinanciering door VRA en Rijk.
- Schoon & Duurzaam; het verduurzamen van alle onderdelen van het mobiliteitssysteem. Eén van de belangrijkere punten daarbij is het verschonen van het openbaar vervoer met de Zero Emissie-deal, waarmee de vervoerders worden ondersteund. De nieuwe concessie Zaanstreek-Waterland (eind 2023) zal uitgevoerd worden met bussen die volledig Zero Emissie (ZE) rijden.
- Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (Sbab); in het programma ‘Samen Bouwen aan Bereikbaarheid’ werken regio en Rijk samen aan de bereikbaarheid van de Metropool tegen de achtergrond van de verdere groei met ruim 250.000 woningen tot 2040. Zaanstad is goed aangehaakt, o.a. bij de totstandkoming van het Multimodaal Toekomstbeeld MRA.
- Voor iedereen toegankelijke mobiliteit; De VRA wil ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen zelfstandig kunnen reizen en daarmee meer vrijheid hebben in hun mobiliteit. Voorbeelden van acties zijn de inzet van de OV-Coach die mensen helpt reizen in het openbaar vervoer en het realiseren van toegankelijke haltes.
- Concessies openbaar vervoer; Het gebruik van het openbaar vervoer is nog niet op het niveau van voor corona. Het is nog niet duidelijk hoe dit zich verder zal ontwikkelen. Samen met het Rijk en de vervoerders werkt de VRA aan slim omgaan met de nieuwe situatie en de onzekerheden. De concessie Zaanstreek-Waterland is eind juni 2022 gegund aan EBS. EBS biedt vanaf de start een hoog vervoersaanbod aan en zet in op technologische ontwikkeling en nog meer inclusiviteit.
Risico's en beheersmaatregelen
- De start van de nieuwe concessie door EBS voor het concessiegebied Zaanstreek-Waterland is niet geheel vlekkeloos verlopen. Zaanstad en de regio heeft te kampen met veel rituitval door een tekort aan personeel en een hoog ziekteverzuim. Daarbij zijn er gebreken gebleken aan de bussen zelf en is de gewenste elektrische vloot nog niet gereed. Een verbeterplan moet daar verandering in brengen, waarbij EBS zelf hoopt in september haar dienstregeling weer op orde te hebben.
- Zuidasdok; het project zorgt voor een betere bereikbaarheid van de Amsterdamse Zuidas en het noordelijke deel van de Randstad. Stagnatie van het project raakt ook andere ambities, zoals aanpassingen op Amsterdam CS → Om de voortgang gaande te houden, is er continu overleg met Amsterdam en het Rijk.
- Woningbouwopgave MRA; in een vroege fase moet al rekening worden gehouden met de toekomstige mobiliteitsbehoefte. Bij het Rijk staat echter het denken over de bouwopgave centraal. Dit kan leiden tot onwenselijke mobiliteitspatronen of complexe mobiliteitsopgaven naderhand → De VRA is in allerlei gremia actief om de belangen van mobiliteit voor het voetlicht te brengen bij de planvorming.
- Tekort laadcapaciteit; het elektriciteitsnetwerk raakt vol hetgeen effect heeft voor de beschikbaarheid van laadcapaciteit voor elektrische bussen en de geplande instroom van elektrische bussen → De gemeente Amsterdam maakt deel uit van een taskforce om met oplossingen te komen. De VRA en GVB zijn via Amsterdam aangesloten hierbij.
- Duuzaamheidsambitie; voor het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen moeten veel partijen op veel niveaus in de regio samenwerken. De sturings- en beïnvloedingsmogelijkheden van de VRA zijn beperkt → De VRA houdt vinger aan de pols vanuit het programma Schoon en duurzaam en draagt zelf bij door in de bedrijfsvoering te werken op het hoogste niveau 5 van de duurzaamheidsprestatieladder.
- Publiekrechtelijk
Centraal Nautisch Beheer
(Bedragen x €1.000)Centraal Nautisch BeheerRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - bedrijfsvoeringsorganisatie
Oprichtings-/publicatiedatum:18-03-1994Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet Centraal Nautisch Beheer (CNB) heeft als doel het verkrijgen van eenheid in het beleid en de uitvoering van taken van gemeenten en het rijk die betrekking hebben op het scheepvaartverkeer binnen het Noordzeekanaalgebied. De regeling is ook bedoeld om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van infrastructurele voorzieningen en de toegankelijkheid van de vaarweg.
Bestuurlijk belangWethouder Slegers is lid van het bestuur, plaatsvervanger wethouder Onclin.
Stemverhouding: 15%Actualiteiten en risico'sActuele ontwikkelingen
- CNB blijft uit oogpunt van nautische belangen nauw betrokken bij ruimtelijke ontwikkelingen in de regio, zoals de inrichting van het IJ en de noord-zuidverbinding voor langzaam verkeer.
- Het monitoren van de Noordzee ten aanzien van scheepvaartontwikkeling en klimaatverandering.
- Het blijvend actualiseren van het Havenveiligheidsplan Noordzeekanaalgebied.
- In het kader van schone scheepvaart het veilig bunkeren van nieuwe brandstoffen waaronder waterstof en methanol in het Noordzeekanaalgebied mogelijk te maken.
- Er is gewerkt aan technische en inhoudelijke aanpassingen van de Regionale Havenverordening 2019. De inhoudelijke aanpassingen hebben betrekking op nieuwe regels t.a.v. gevaarlijke stoffen, het ontgassen en ontsmetten van scheepsladingen. Tevens anticipeert de nieuwe verordening op de komst van nieuwe, milieuvriendelijke brandstoffen. In december 2023 is de nieuwe Regionale Havenverordening 2023 door de Gemeenteraad van Zaanstad vastgesteld. Per 1 januari 2024 is de nieuwe verordening in werking getreden.
- De tarieven van het Havenafvalstoffenplan zijn per 1 april 2024 aangepast als gevolg van de volgende ontwikkelingen:
- Een verlaging van de milieubijdragen van de schepen, met uitzondering van de zeecruise. Na verificatie bleken deze milieubijdragen te hoog ingeschat te zijn.
- Een invoering van een kortingssysteem voor schepen conform de Europese uitvoeringsverordening. Schepen, die kunnen aantonen dat ze minder afval produceren en/of een goed afvalbeheer hebben, krijgen korting op hun milieubijdrage.
- Een verhoging van de vergoedingen met circa 10% aan de inzamelaars voor huisvuil en klein gevaarlijk afval vanwege gestegen kosten voor inzameling, transport en verwerking.
- Door de impact van de droogte afgelopen zomer is het schutregiem in de monding van het Noordzeekanaal onder beperkingen onderhevig geweest. Ter beperking van de impact van de verzilting mede als gevolg van de droogte wordt een selectieve onttrekkingsinstallatie gebouwd naast het Sluizencomplex in IJmuiden die zout water afvoert naar zee Deze is volgens planning gereed eind 2024 of begin 2025.
- Er is gewerkt aan de wijziging van de Gemeenschappelijke Regeling CNB Noordzeekanaalgebied in verband met de gewijzigde Wet gemeenschappelijke regeling. Besluitvorming in de gemeente Zaanstad zal in de eerste helft van 2024 worden aangeboden.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van de gemeenschappelijke regeling Centraal Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied is "gemiddeld" laag. Financieel draagt de gemeente Zaanstad nauwelijks bij in de gemeenschappelijke regeling. Het Havenbedrijf Amsterdam NV draagt het exploitatiesaldo. Zaanstad heeft 15% van de stemmen in het Algemeen Bestuur.
Financiële positie
Zaanstad betaalt jaarlijks een bedrag van € 11 als bijdrage voor het uitvoeren van veiligheidsinspecties bij zeeschepen. Voor het overige garandeert het Havenbedrijf Amsterdam de financiële exploitatie van de GR Centraal Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico: Het CNB heeft geen eigen weerstandsvermogen. De publieke taakuitoefening is door het CNB gemandateerd aan de Divisie Havenmeester van het Havenbedrijf Amsterdam NV. De governance-regels waaraan Havenbedrijf Amsterdam NV moet voldoen, onder andere die van solvabiliteit en liquiditeit, waarborgen dat onverwachte financiële tegenvallers de publieke taakuitoefening niet in gevaar brengen.
Beheersmaatregelen vanuit gemeente Zaanstad:
- Begroting en jaarrekening van de afgelopen drie jaren zijn beschikbaar.
- Zaanstad neemt deel aan het Algemeen bestuur van CNB. Minimaal twee keer per jaar is er een bestuursvergadering. De vaststelling van de begroting en jaarrekening vindt plaats in het Algemeen bestuur CNB. Alvorens de jaarstukken ter vaststelling voor te leggen, kunnen de gemeenteraden jaarlijks een zienswijze geven op de jaarstukken.
- Zaanstad participeert in het Beleidsoverleg van het CNB. Dat komt elke twee maanden bij elkaar.
- Voorstellen van Verbonden Partijen tot aanpassing van de statuten en gemeentelijke deelname worden altijd besproken met sector Strategie en Control.
Risico: Havenbedrijf Amsterdam NV hanteert een systeem van risicomanagement gebaseerd op Enterprise Risk Management (COSO-ERM). Risico’s op verschillende deelgebieden zijn geïnventariseerd en geclassificeerd op basis van kans en mogelijke impact. Periodiek wordt deze inventarisatie herhaald om gewijzigde of nieuwe risico’s tijdig te kunnen onderkennen.
Beheersmaatregelen:
- goed opgeleid personeel (regelmatige oefening en bijscholing, eigen simulator);
- up-to-date-systemen en technische infrastructuur tot heldere processen & procedurebeschrijvingen met duidelijke bevelstructuur;
- het onderhouden van nauwe contacten met belangrijke externe belanghebbenden zoals Rijkswaterstaat;
- periodieke evaluatie of de bestaande beheersmaatregelen nog afdoende zijn en of aanvullende maatregelen nodig zijn.
- Publiekrechtelijk
Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland
(Bedragen x €1.000)Veiligheidsregio Zaanstreek WaterlandRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:26 januari 2017Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDoor intergemeentelijke samenwerking uitvoering geven aan:
a. het inventariseren van risico’s van branden, rampen en crises;
b. het adviseren van het bevoegd gezag over risico’s van branden, rampen en crises in de bij of krachtens de wet aangewezen gevallen alsmede in de gevallen die in het beleidsplan zijn bepaald;
c. het adviseren van het college van B&W over de taak, bedoeld in artikel 3, eerste lid;
d. het voorbereiden op de bestrijding van branden en het organiseren van de rampenbestrijding en de crisisbeheersing;
e. het instellen en in stand houden van een brandweer;
f. het instellen en in stand houden van een GHOR;
g. het voorzien in de meldkamerfunctie;
h. het aanschaffen en beheren van gemeenschappelijk materieel;
i. het inrichten en in stand houden van de informatievoorziening binnen de diensten van de veiligheidsregio en tussen deze diensten en de andere diensten en organisaties die betrokken zijn bij de onder d, e, f, en g genoemde taken.
Bestuurlijk belangBurgemeester Hamming is voorzitter van het AB, vervanging wethouder Van der Laan.
Stemverhouding: 12,8%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Update huisvesting GGD/VRZW
De plannen voor het samenwonen van de GGD bij de VrZW zijn opgenomen in de business case SamenSterker GGDZW – VrZW. Daarop is door de raad van Zaanstad eind 2023 een inhoudelijke zienswijze afgegeven waarin de raad heeft aangegeven dat nut en noodzaak van het voorgestelde scenario voor de huisvesting worden erkend. Hierbij is de opmerking geplaatst dat de gemeente Zaanstad nog geen dekking heeft voor de financiële consequenties hiervan.
Noord-Holland Samen Veilig
Noord-Holland Samen Veilig, Programma Aanpak Ondermijning en het RIEC Noord-Holland vormen vanaf 1 januari 2024 samen NHVeilig. Het werkgebied van NHVeilig bestrijkt 32 gemeenten, ingedeeld in de veiligheidsregio’s Noord-Holland Noord, Kennemerland en Zaanstreek-Waterland. De Noord-Hollandse regio’s Amsterdam-Amstelland en Gooi en Vechtstreek maken hier geen deel van uit. Vanuit NHVeilig wordt gewerkt aan een veilig en leefbaar Noord-Holland en één integrale en slagvaardige aanpak van complexe veiligheidsvraagstukken. Daarvoor zijn regionale prioriteiten gesteld die zijn opgenomen in het NHVeilig Jaarplan 2024.
Positie vrijwilliger en brede toekomstige beschouwing brandweerzorg
Het Algemeen Bestuur heeft begin 2023 gekozen voor implementatie van het volledig toekomstbestendige scenario dat zich richt op versterking van de basisbrandweerzorg in Zaanstad-Zuid en redvoertuigen en duikteams in de gehele regio. De implementatie hiervan is uiterlijk 31 december 2026 gereed. In 2024 wordt hiervoor onder meer extra beroepspersoneel aangetrokken.
Wijziging gemeenschappelijke regeling
De gemeenschappelijke regeling moet aangepast worden aan de laatste wijzigingen van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen. De concept regeling is eind 2023 aangeboden voor zienswijze aan de gemeenteraden. Na de zienswijze procedure zal de regelingen worden aangepast. Daarna volgt de toestemmingsprocedure naar de gemeenteraden. De verwachting is dat de regeling vóór 1 juli 2024 is aangepast.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
2022 is afgesloten met een positief resultaat van € 22.000, dit is € 33.000 lager dan begroot. Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland uit het overschot € 10.134 terug aan Zaanstad. De belangrijkste afwijkingen zijn gerealiseerd bij de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne, crisisnoodopvang, afschrijvingen op voertuigen en extra kosten door hoge inflatie. Het Rijk vergoedt de kosten van opvang van vluchtelingen uit Oekraïne en de crisisnoodopvang.
Begroting 2024
De begroting bedraagt afgerond 38 miljoen, de bijdrage van Zaanstad is € 14,98 mln. Het budget van VrZW wordt gevormd door de bijdrage van het Rijk in de Brede doeluitkering Rampen (BDUR) en de bijdragen van de gemeenten. Gemeente Zaanstad heeft een positieve zienswijze gegeven op de begroting.
Risico's en beheersmaatregelen
Voor de inventarisatie van de risico’s gebruikt de VrZW dezelfde systematiek als gemeente Zaanstad. De risico’s worden in kaart gebracht door kans van optreden en het financiële gevolg in te schatten. Op basis hiervan wordt de benodigde weerstandscapaciteit berekend. Deze risico’s zijn opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.
De risico’s die hieronder worden benoemd zijn de risico’s vanuit gemeente Zaanstad voor de VrZW.
Risico's
- De dubbele rol van de gemeente Zaanstad in het Algemeen Bestuur in de rol van voorzitterschap en de rol van vertegenwoordiging van Gemeente Zaanstad kan leiden tot conflicterende belangen.
- Onvoldoende sturing op de exploitatie van de restcapaciteit van het oefencentrum voor commerciële activiteiten. De Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland is verantwoordelijk voor de uitvoering van de exploitatie van het oefencentrum, Gemeente Zaanstad kan hier beperkt op sturen, maar is wel financieel verantwoordelijk
Beheersmaatregelen
- In samenwerking met de andere gemeenten in Zaanstreek-Waterland wordt het proces om te komen tot een integraal (ambtelijk) advies aan de burgemeesters in het veiligheidsbestuur op belangrijke financiële / beleidsvraagstukken gemonitord.
- De gemeenteraad wordt jaarlijks de mogelijkheid gegeven haar zienswijze te geven inzake de (meerjaren)programmabegroting van de VrZW. Daarnaast is de VrZW transparant met haar overige P&C producten zoals de bestuursrapportages en de jaarrekening.
- Publiekrechtelijk
Rekenkamer Metropool Amsterdam
(Bedragen x €1.000)Rekenkamer Metropool AmsterdamRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - gemeenschappelijk orgaan
Oprichtings-/publicatiedatum:20 augustus 2015Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:laagOpenbaar belangDeze regeling is aangegaan om gezamenlijk een rekenkamer in te stellen. Dit is wettelijk verplicht. Het betreft een gemeenschappelijk orgaan.
Bestuurlijk belangDe rekenkamer heeft één lid. Dit lid is tevens directeur. De raden benoemen het lid van de rekenkamer op voordracht van een afvaardiging van de raden door een gelijkluidend besluit. Geen afvaardiging van een collegelid in deze regeling.
Stemverhouding: nvtActualiteiten en risico'sOntwikkelingen
De beleidsvisie van de rekenkamer is terug te vinden via de link https://www.rekenkamer.amsterdam.nl/content/uploads/2023/08/Beleidsvisie-RMA-2023-2028-def.pdf
De Rekenkamer heeft gewerkt aan de volgende onderzoeken voor gemeente Zaanstad:
- Grip om Warmtenetwerk Zaanstad (afgerond)
- Klachtenbehandeling
- Energiebesparings- en informatieplicht in Zaanstad (afgerond)
- Ondersteuning volksvertegenwoordiging
- Monitor informatie Zaanse financiën
Financiële positie
Jaarrekening 2022
De jaarrekening 2022 heeft een positief resultaat van € 140.713 het resultaat is als volgt bestemd:
- € 11.400 toevoegen aan de reserve ICT;
- € 130.750 reserveren voor de kostenontwikkeling 2023.
RMA houdt een algemene reserve aan van tussen de 10 en 15% van de te ontvangen jaarlijkse bijdragen. Eind 2023 bedraagt de algemene reserve naar verwachting circa € 349.000 of 14,5% van de jaarlijkse bijdragen. Wanneer de algemene reserve boven de 15% uitkomt, wordt in overleg met het Overlegorgaan RMA nagegaan hoe die middelen worden bestemd.
Voor de bedrijfsvoering maakt de rekenkamer gebruik van verschillende diensten van de gemeente Amsterdam. Daarbij gaat het om de postbehandeling, de personeelsadministratie, financiële administratie inclusief de afwikkeling van het betalingsverkeer.
De jaarrekening 2023 is nog niet beschikbaar. Deze wordt rond mei 2024 verwacht.
- Publiekrechtelijk
Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
(Bedragen x €1.000)Omgevingsdienst NoordzeekanaalgebiedRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:17 december 2015Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDe regeling wordt getroffen ter ondersteuning van de colleges bij de uitvoering van hun taken op het gebied van het omgevingsrecht in het algemeen en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht in het bijzonder, alsmede de taken op het terrein van vergunningverlening, handhaving en toezicht op grond van de in artikel 5.1 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht genoemde wetten. Voorts wordt de regeling getroffen ter behartiging van de taken voortvloeiend uit het Besluit risico's zware ongevallen 1999.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin is lid van het Algemeen Bestuur, plaatsvervanging door wethouder Breunesse.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 9,8%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
De inhoudelijke activiteiten van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied liggen voor een groot deel vast vanuit wet- en regelgeving en beleidsdoelstellingen van de opdrachtgevers.
Aanvullend is de strategische agenda voor 2022-2024 van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied vastgesteld. De strategische agenda bestaat uit drie samenhangende en elkaar versterkende onderdelen:
- Inhoudelijke opgaven op het gebied van klimaat, milieu-gerelateerde gezondheid, en transformatie gebieden
- Versterking van ons instrumentarium op het vakgebied vergunning verlenen, toezicht houden, handhaven en adviseren
- Organisatieontwikkeling: wat is er nodig binnen de ODNZKG om punt 1 en 2 te realiseren.
Hiermee blijft de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied de reguliere taken doen en geven de grote maatschappelijke opgaven hier mede richting aan.
- De inwerkingtreding van de Omgevingswet stond gepland voor 1 januari 2024. Voor de Omgevingswet was voor 2023 financiële rust afgesproken met de opdrachtgevers.
- Voor het werkveld bodem is gelet op de uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet naar begin 2024 een nieuwe een inschatting gemaakt van het verwachte effect op opdrachtgeversniveau van de overdracht van provinciale taken naar gemeenten.
- Voor het werkveld bouw is dit voor fase 1 van de Wet Kwaliteitsborging bouw gemaakt.
Aanvullend zijn de benodigde diverse ontwikkelingen die impact hebben op de uitvoering van de taken en mede richting geven aan de koers voor de komende jaren.
De inwerkingtreding van de Omgevingswet
De inwerkingtreding van de Omgevingswet stond gepland voor 1 januari 2024. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft vanuit een stevige projectorganisatie Omgevingswet een centrale rol in de regio gespeeld bij de implementatie. Er is geparticipeerd in diverse regionale en landelijke overleggen, zoals over de legesheffing onder de Omgevingswet, over het Digitaal Stelsel Omgevingswet en over de financiële gevolgen van de Omgevingswet. Dit om de regels en gevolgen aangaande de Omgevingswet nauwlettend te volgen en waar nodig tijdig te kunnen acteren en implementeren. De benodigde organisatie ten behoeve van het uitvoeren van de taken onder de nieuwe wetgeving zijn georganiseerd In de jaren 2024-2026 zal blijken hoe de nieuwe regels in de praktijk uitpakken en zullen onduidelijkheden langzamerhand worden opgehelderd.
De wet Kwaliteitsborging bouw
De Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb) 1e fase is gelijktijdig met de Omgevingswet in werking getreden. De impact hiervan is de OD NZKG in kaart gebracht. De wijziging in de uitvoering van taken heeft personele consequenties. Vooralsnog is het uitgangspunt dat dit opgevangen kan worden door middel van de flexibele schil. De verwachting is dat de eerste impact bij de halfjaarrapportage 2024 nader in beeld kan worden gebracht.
Wet open overheid
Met de inwerkingtreding van de Wet open overheid (Woo), de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur. dienen overheidsorganen transparanter te werken en online een register bij te houden van ingekomen en uitgaande documenten evenals interne stukken. De OD NZKG is hier in 2020mee gestart door over te gaan op het actief openbaar maken van de documenten. Voor 2024 wordt dit verder doorgezet.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van € 909.000. Het resultaat wordt voor € 794.000 onttrokken aan de algemene reserve en voor € 115.000 aan de reserve WW en re-integratie (ter afdekking van de kosten voor toevoeging aan de WW-voorziening personeel).
De bijdrage van de gemeente Zaanstad bedroeg voor 2022 € 2.956.000. Ten opzichte van de gewijzigde begroting 2022 was dit een onderschrijding van € 68.000.
In de jaarrekening 2023 wordt een onderschrijding op de uitvoeringsovereenkomst verwacht door personele tekorten en een afname van milieuadvies.
Begroting 2024 - 2027
In de meerjarenbegroting 2024-2027 zijn de lasten en baten in evenwicht. Het totaal der lasten bedraagt € 83 mln. in 2024 waarvan € 81 mln. wordt gedekt vanuit de uitvoeringsovereenkomsten met de deelnemers. Het Zaanse aandeel hierin bedraagt € 4,7 mln. In de tussen Zaanstad en Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied te sluiten Uitvoeringsovereenkomst 2024 zal de exacte bijdrage worden vastgelegd, rekening houdend met de werkzaamheden in 2024 en eventueel gewijzigde of aanvullende volumes en ambities. Na afloop van het jaar zal uiteindelijk conform de systematiek worden afgerekend op basis van daadwerkelijk geleverde diensten, producten en uren.
Zienswijze
Naar aanleiding van de ontwerpbegroting is de volgende zienswijze afgegeven:
Het verzoek om aandacht te blijven hebben voor de werkzaamheden die nodig zijn voor de Omgevingswet en de gemeente hierover te blijven informeren.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico's
De noodzakelijke weerstandscapaciteit van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied wordt bepaald door kwantificering van de gewogen risico’s. Deze risico’s zijn:
- veranderende wetgeving,
- conjuncturele ontwikkelingen, COVID-19 en arbeidsmarkt
- bedrijfsvoering
- prestatiegericht financieren
Op basis van de risico-inventarisatie in relatie tot de weerstandscapaciteit is het weerstandsvermogen vanaf 2021 1,4 - 1,6. Dit valt binnen de bestuurlijk vastgestelde norm (1-1,5) en is daarmee voldoende.
Beheersmaatregelen
Om risico’s op te kunnen vangen heeft de OD NZKG een risicobuffer in het leven geroepen.
Daarnaast zijn er frequent overleggen tussen gemeente en OD, zowel bestuurlijk als ambtelijk op diverse niveaus.
- Publiekrechtelijk
Gezamenlijke ombudsman metropool Amsterdam
(Bedragen x €1.000)Gezamenlijke ombudsman metropool AmsterdamRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - gemeenschappelijk orgaan
Oprichtings-/publicatiedatum:7 februari 2017Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:middelOpenbaar belangDeze regeling is aangegaan om op een effectieve en efficiënte wijze vorm en inhoud te geven aan de door de Gemeentewet aan de raad gegeven mogelijkheid om voor de behandeling van verzoekschriften een gezamenlijke ombudsman in te stellen. Het betreft een gemeenschappelijk orgaan.
Bestuurlijk belangDe gemeente Amsterdam krijgt mandaat om jaarlijks de begroting en jaarrekening van de ombudsman voor het volgende kalenderjaar vast te stellen. De ombudsman voert ten minste jaarlijks overleg met een vertegenwoordiging van de raden.
Stemverhouding: nvtActualiteiten en risico'sHet programma van de Ombudsman Metropool Amsterdam bestaat uit het voeren van de ombudsfunctie, conform hoofdstuk 9 (titel 9.2) van de Algemene wet bestuursrecht en conform de Gemeenschappelijke regeling Ombudsman Metropool Amsterdam. Deze functie wordt in 2022 uitgevoerd voor een zevental aan de gemeenschappelijke regeling deelnemende gemeenten zijnde: Amsterdam, Amstelveen, Zaanstad, Almere, Diemen, Waterland, Landsmeer. De functie wordt tevens uitgevoerd voor de Veiligheidsregio
Amsterdam-Amstelland en de Vervoerregio Amsterdam.
Ontwikkelingen
Aan het einde van ieder jaar verschijnt de Ombudsagenda. De Ombudsagenda 2023 bevat vijf actiepunten waar naast de gebruikelijke klachtbehandeling in het komende jaar extra aandacht aan wil besteden.
Zo wil de ombudsman zichtbaarder zijn voor mensen die hem nu nog niet weten te vinden. Om die reden zal hij regelmatig met zijn Ombulance op verschillende locaties binnen de metropoolregio te vinden zijn om signalen van bewoners en ondernemers op te pakken. Ook zal zijn bureau gebiedsgerichter te werk gaan.
De volgende onderwerpen vindt de ombudsman belangrijk: armoede, schuldhulpverlening, overlast, marktondernemers en de omgang met demonstraties.
De steeds nijpender wordende dakloosheid is ook een onderwerp waar de gemeente volgens de ombudsman niet langer omheen kan. Hij wil stimuleren dat gemeenten meer creativiteit en oplossingsgerichtheid inzetten bij de aanpak van dit probleem.
De ombudsman levert de jaarrekening 2023 naar verwachting op rond de zomer van 2024. Dan krijgen we inzicht in de activiteiten over 2023. Over het algemeen geeft de jaarrekening geen inzicht in de activiteiten per gemeente, maar wordt er een totaalbeeld weergeven.
Financiële positie
2022 is afgesloten met een positief resultaat van € 19.829. Dit saldo is als volgt bestemd:
De jaarrekening 2023 is nog niet beschikbaar.
Toevoeging algemene reserve € 19.829
In artikel 12 van de gemeenschappelijke regeling is vastgelegd dat bij een positief exploitatieresultaat over een begrotingsjaar dit resultaat in het volgende begrotingsjaar aan de begrotingspost algemene reserve wordt toegevoegd.
Begroting 2024
De Ombudsman heeft de begroting 2024 vastgesteld op een lastentotaal van € 2.820.860. Het lastentotaal van de begroting 2023 na eerste wijziging is vastgesteld op € 2.842.700.
Het positieve resultaat wordt toegevoegd aan de algemene reserve om een buffer op te bouwen van 10% van de totale bijdragen van alle deelnemer. Indien er sprake is van een overschrijding van de begroting dient deze reserve als eerste aangesproken te worden. De verwachting is dat in 2023 de algemene reserve niet aangesproken hoeft te worden omdat inkomsten en uitgaven in balans zijn.
Zienswijze
Op grond van artikel 13 van de gemeenschappelijke regeling stelt de Ombudsman zelf jaarlijks de begroting voor het volgende kalenderjaar vast. Op basis van werkafspraken met deelnemers wordt de begroting niet voor zienswijze aangeboden.
Risico's en beheersmaatregelen
- De financiële risico’s voor de Ombudsman zijn vooralsnog beperkt. Het belangrijkste risico is langdurige ziekte van personeel.
Om dat risico af te dekken is de afspraak gemaakt met gemeente Amsterdam dat de kosten voor personeel dat langdurig ziek is, niet meer volledig (maximaal voor de duur van 6 maanden) ten laste komen van het budget van de Ombudsman. De daarna beschikbaar komende middelen kan de Ombudsman dan inzetten voor vervangende personele capaciteit.
- De prijspeilstijgingen en inflatie in 2024 een vormen een belangrijk risico.
In de meerjarenraming is uitgegaan van een indexatie (op basis van loonkostenontwikkeling) van 3,6% ten opzichte van de begroting 2023. De indexatie heeft vooral effect op de baten (verhoging bijdragen deelnemende gemeenten) en op de lasten (verhoging van loonkosten).
- Publiekrechtelijk
Regionale samenwerking decentralisaties sociaal domein
(Bedragen x €1.000)Regionale samenwerking decentralisaties sociaal domeinRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - regeling zonder meer
Oprichtings-/publicatiedatum:21 januari 2016Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:middelOpenbaar belangGezamenlijke inkoop en beleidsvoorbereiding en -uitvoering.
Bestuurlijk belangDeze lichte vorm van publieke samenwerking kent geen bestuur.
Stemverhouding: nvtActualiteiten en risico's - Publiekrechtelijk
Recreatieschap Twiske-Waterland
(Bedragen x €1.000)Recreatieschap Twiske-WaterlandRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:4-4-2013Vestigingsplaats:ZaanstadToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet bevorderen van een evenwichtige ontwikkeling in de openluchtrecreatie - in samenhang met de vorenstaande Gemeenschappelijke Regelingen - tot stand brengen en bewaren van een evenwichtig natuurlijk milieu, het tot stand brengen en duurzaam in stand houden van het specifieke en gedifferentieerde karakter van het landschap door bescherming, ontwikkeling en consolidatie van de waarden die het in zich draagt.
Bestuurlijk belangWethouder Breunesse is lid van het AB, plaatsvervanging door wethouder Tuijn. Sinds eind 2023 is wethouder Breunesse ook lid van het DB
Stemverhouding: 12,5%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Belangrijke punten voor het recreatieschap in 2023 waren:
- (Verder) uitvoeren van projecten uit het uitvoeringsprogramma, waaronder voor Zaanstad van belang:
- Afronden van de werkzaamheden aan het Schanszichtpad en openstelling in de zomer van 2023.
- Overname van recreatieve infrastructuren van waterschap en gemeenten in alle deelnemende gemeenten;
- Studie naar verbeteren verbinding Twiske – Jagersveld; en
- Realisering project Buitenpoorten bij de stations Wormerveer en Zaandijk-Zaanse Schans.
- Omvormen van de Marsen tot zorgboerderij;
- Mede realiseren van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland: Laag-Holland;
- Uitwerken en (mede)realiseren van het recreatief grid (netwerk) en buitenpoorten in Midden-Noord-Holland;
- Begeleiden van meekoppelingsproject recreatieve voorzieningen Markermeerdijken; en
- In het kader van beheer en onderhoud aandacht voor meer biodiversiteit, betere spreiding van de recreatiedruk en breder recreatief aanbod.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van deelname aan de gemeenschappelijke regeling is gemiddeld. Het berekende weerstandsvermogen is voldoende. Zaanstad heeft voor onderdeel Twiske 16,7 % van de stemmen, voor onderdeel Waterland 8,3% van de stemmen.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een positief saldo van € 141. Het resultaat wordt aan de reserve van het recreatieschap toegevoegd.
Begroting 2024-2027
De programmabegroting 2023 – 2026 sluit met een te verwachten negatief saldo van € 191 als gevolg van een intensivering van de uitvoering van het Uitvoeringsprogramma. De participantenbijdrage in 2024 stijgt met een indexering van 8,2%. Voor Zaanstad betekent dit een participantenbijdrage van € 250 (in 2022: € 231).
Risico’s en beheersmaatregelen
De belangrijke risico’s voor Twiske-Waterland zijn:
- Overmacht: optreden extreem weer, brand, (vogel)ziekte en plagen flora en fauna en (drugs)dumpingen;
- Geen (grootschalige) evenementen (corona);
- Veranderende en verzwarende wet- en regelgeving.
Per risico wordt de kans vermenigvuldigd met de potentiële omvang in euro’s. Het berekende weerstandsvermogen als beheermaatregel bedraagt op 31-12-2022 € 427.
- (Verder) uitvoeren van projecten uit het uitvoeringsprogramma, waaronder voor Zaanstad van belang:
- Publiekrechtelijk
Participatiebedrijf Zaanstad Purmerend (Werkom)
(Bedragen x €1.000)Participatiebedrijf Zaanstad Purmerend (Werkom)Rechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - bedrijfsvoeringsorganisatie
Oprichtings-/publicatiedatum:01-01-2018Vestigingsplaats:PurmerendToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDe gemeenschappelijke regeling is getroffen voor het doeltreffend en doelmatig uitvoeren of doen uitvoeren van de taken van de colleges voortkomend uit of samenhangend met de Participatiewet en de Wet sociale werkvoorziening.
Bestuurlijk belangPer 1 januari 2018 hebben de gemeenten Purmerend en Zaanstad samen het Participatiebedrijf opgericht om effectiever te zijn in de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening en de Participatiewet. Namens Zaanstad heeft wethouder Onclin zitting in het bestuur en wethouder Groothuismink is waarnemer.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 50%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Het veld waarin Werkom opereert is sterk in beweging. De arbeidsmarkt is krap, maar de mensen die nog niet aan het werk zijn, hebben veel begeleiding en andere vormen van ondersteuning nodig om werk te vinden en te behouden. Tegelijkertijd is het stelsel van sociale zekerheid in beweging. De Participatiewet wordt gewijzigd met als doel om de wet menselijker te maken. Daarnaast veranderen de landelijke doelstellingen m.b.t. werk voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. In plaats van mensen te ondersteunen bij het vinden van werk als zij al werkloos zijn, wordt het nieuwe doel om werkloosheid te voorkomen. Daarvoor worden de komende jaren de mogelijkheden voor ondersteuning naar school of werk vergroot.
Het rijk erkent knelpunten voor de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven. Daarom zijn aan de kamer varianten voor oplossingsrichtingen voorgelegd gericht op een duurzame, toekomstbestendige infrastructuur voor sociaal ontwikkelbedrijven.
In dit speelveld ontwikkelt Werkom zich tot sociaal ontwikkelbedrijf als speler die vraag en aanbod op de arbeidsmarkt bij elkaar brengt. Werkom werkt daar gefaseerd naartoe volgens een vastgestelde strategische agenda (zie Rib Mozard zaaknummer 7586620). In oktober heeft de directeur van Werkom de raad bezocht. In zijn presentatie ging hij onder andere in op de missie en visie van Werkom, opvolging van de aanbevelingen van Berenschot en de voortgang op het strategisch plan.
In 2024 zal de GR in lijn worden gebracht met de nieuwe Wet Gemeenschappelijke Regelingen. Deze aanpassing is in voorbereiding. Het voorstel zal eerst voor zienswijze aangeboden worden aan de Raad. De toestemmingsprocedure volgt daarna.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel is hoog. Het maatschappelijk belang is groot, het gaat om kwetsbare mensen. De financiële bijdrage van de gemeente is aanzienlijk.
Risico analyse
Governance
De governance van Werkom is duaal. We sturen als eigenaar van het bedrijf, maar ook als opdrachtgever van het bedrijf. Om die rollen duidelijk te scheiden is er voor gekozen om de rol van eigenaar bij de wethouder financiën neer te leggen. De rol van opdrachtgever ligt bij de vakwethouder, zijnde de portefeuillehouder Werk en Inkomen. Dat heeft ook tot gevolg dat de risicobeheersing ook duaal is en dat verschillende aspecten van risico en beheersing onder de verantwoording van verschillende rollen valt. De rollen kunnen niet los van elkaar opereren. Het gaat om het samenspel van de rollen. De meerjarige kaders vanuit de eigenaarsrol werken door in gewijzigde dienstverleningsovereenkomsten in de opdrachtgeversrol. Signalen vanuit de voortgangsgesprekken worden meegenomen in de eigenaarsrol. Dit samenspel wordt ambtelijk en bestuurlijk georganiseerd door een overlegstructuur.
- Eigenaarsrol
Vanuit de eigenaarsrol wordt gestuurd op een meerjarig sluitende begroting. In mei is de zienswijze op de meerjarenbegroting in de raad behandeld. Hierin komt naar voren dat het meerjarige beeld vanaf 2023 nog niet sluitend is. De strategische herijking moet tevens leiden tot meer duidelijkheid over de financiering van Werkom op de middellange termijn.
- Opdrachtgeversrol
De opdrachtgeversrol wordt gestuurd vanuit de dienstverleningsovereenkomst Participatie en dienstverleningsovereenkomst Groenonderhoud. In de periodieke voortgangsgesprekken over participatie wordt met Werkom gesproken over instroom, uitstroom, doorlooptijden, klanttevredenheid en de mogelijkheden voor bijsturing. Tevens heeft Werkom eind 2020 een verbeterplan opgesteld. De bedoeling hiervan is om vernieuwingen door te voeren waardoor meer mensen aan het werk komen. Het gaat om zowel de vernieuwing van processen, methoden en organisatorische aanpassingen. In 2021 is Werkom gestart met de uitvoering en in de kwartaalrapportages wordt hierover gerapporteerd.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Werkom heeft over 2022 een negatief resultaat behaald van € 527.168. Dit resultaat is € 380.000 minder negatief dan was begroot in de gewijzigde begroting 2022. Zoals in de begroting 2022 is opgenomen is het negatieve resultaat ten laste van de algemene reserve gebracht. De algemene reserve is de afgelopen jaren aangevuld met positieve resultaten van die jaren, met als doel om tekorten in de aanloop naar het koersbesluit op te kunnen vangen. Na onttrekking is de stand van de algemene reserve € 1,5 mln.
Begroting 2024
Belangrijke ontwikkelingen:
Werkom heeft de korte termijn maatregelen uit het Berenschotrapport opgepakt. Een eerste financieel effect van deze maatregelen zal zichtbaar zijn in de Werkom begroting van 2025.
Financiële impact:
Werkom maakt de extra bijdragen die nodig zijn van de gemeenten voor een meerjarig sluitende begroting, expliciet zichtbaar. In 2024 is dat € 301.000 lager dan gepresenteerd in het koersbesluit.
Zienswijze
De raad is akkoord met de begroting voor 2024 en heeft expliciet opgeroepen op de begroting van 2025 op te leveren als productbegroting. Daarnaast heeft de raad aan het bestuur van Werkom opgeroepen de doorontwikkeling naar een sociaal ontwikkelbedrijf zichtbaar te maken in beleid, activiteiten en rapportages.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico's
In de Werkom-begroting zijn de volgende risico’s benoemd in de risicoparagraaf:
- Omzetverlies in de werkleerbedrijven door een daling van het aantal medewerkers met een SW-indicatie
- Acquisitie van nieuwe opdrachten
- Grotere groei van mensen met een Beschut Werk-indicatie dan begroot, omdat een beschut werkplek binnen de Participatiewet het duurste instrument is
- Privacy en informatiebeveiliging
Het rijk heeft in overweging om per 2025 de (begeleidings)middelen voor beschut werk te verdelen op basis van realisatie. Dit kan zich vertalen in verlaging van het Zaanse participatiebudget.
Beheersmaatregelen
- Werken aan de strategische agenda van Werkom om de vernieuwde koers te implementeren en het financieel resultaat van de organisatie te verbeteren.
- In de Werkom begroting wordt rekening gehouden met de verwachtte groei van het aantal beschut werk-indicaties. De realisatie blijft tot nu toe altijd binnen die verwachting.
- Werkom heeft een chief information security officer (CISO) voor de informatiebeveiliging en een externe functionaris gegevensbescherming (FG), die jaarlijks rapporteren over risico’s en ondernomen of te ondernemen verbeteringen.
Rechtmatigheidsverantwoording
Tot en met 2022 verstrekt de externe accountant een controleverklaring met een oordeel over de getrouwheid en rechtmatigheid bij de jaarrekening. Als gevolg van gewijzigde regelgeving dient het bestuur van Werkom zelf een rechtmatigheidsverantwoording af te geven in de jaarrekening 2023. Werkom betrekt haar accountant bij de voorbereiding hierop.
- Publiekrechtelijk
Metropoolregio Amsterdam
(Bedragen x €1.000)Metropoolregio AmsterdamRechtsvorm:De MRA is geen juridische entiteit en heeft geen mogelijkheden om bindende besluiten te nemen. Het is een netwerk waarin wordt samengewerkt met provincies, gemeenten en de VRA. In de Samenwerkingsafspraken 2021 staat hoe de deelnemers met elkaar samenwerken.
Oprichtings-/publicatiedatum:01-01-2007Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet gezamenlijk werken aan onderwerpen die de grenzen van de gemeenten overstijgen. Bijvoorbeeld duurzaamheid, economie, mobiliteit en ruimtelijke vraagstukken, maar ook vanuit een sociaal maatschappelijke invalshoek.
Bestuurlijk belangMetropool Regio Amsterdam (MRA) kent geen bestuurlijke vertegenwoordiging.
Er is in juridische zin geen bestuurlijk belang. Er kunnen binnen de MRA geen bindende besluiten worden genomen, dit is aan de gemeenteraden van de individuele deelnemers. Er is een informeel bestuurdersnetwerk.
Stemverhouding: nvtActualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Op basis van de MRA agenda 2020-2024 wordt gewerkt langs een aantal opdrachten:
- Opdracht 0: De samenwerking verder versterken Metropoolregio Amsterdam
- Opdracht 1: Werk maken van een veerkrachtige, inclusieve en schone economie
- Opdracht 2: Bouwen voor de woningbehoefte en met groei de leefkwaliteit van het geheel versterken
- Opdracht 3: Vaart maken met het metropolitaan mobiliteitssysteem
Governance
De MRA bestaat uit 30 gemeentes, 2 provincies en de VRA. Deze deelnemers zijn weer opgedeeld in zeven deelregio’s. Uitgangspunt hiervoor is de huidige geografische indeling: Amsterdam, Amstelland-Meerlanden, Zuid-Kennemerland, IJmond, Zaanstreek-Waterland, Gooi en Vechtstreek, Almere-Lelystad. Iedere deelregio is met minimaal één afgevaardigde vertegenwoordigd in het Bestuur, de bestuurlijke platforms en de portefeuillehoudersoverleggen.
(1) Bestuur
- Heeft de dagelijkse leiding over de samenwerking in de MRA
- Bewaakt de realisatie van de centrale ambitie, de drie inhoudelijke doelen en de samenhang
- Gezicht naar buiten: coördineert de lobby in Den Haag en Brussel en zorgt dat met één mond wordt gesproken
- Verantwoordelijk voor draagvlak voor te nemen besluiten
- Legt verantwoording af aan algemene vergadering
- Komt maandelijks bijeen
- Bestaat uit: Burgemeester Amsterdam (voorzitter en formateur), Commissaris van de Koning Noord-Holland, Commissaris van de Koning Flevoland, Directeur MRA (secretaris)
- Per Bestuurlijk platform één afgevaardigde, niet zijnde de voorzitter (geografisch verdeling)
(2) Bestuurlijke platforms
- 3 platforms (Economie, Ruimte, Mobiliteit) en 4 portefeuillehoudersoverleggen
(3) Algemene vergadering
(4) Raden en Staten + Raadtafel
(5) Directie
Deelnemers MRA:
- Gemeenten (30)
Aalsmeer, Almere, Amstelveen, Amsterdam, Beverwijk, Blaricum, Bloemendaal, Diemen, Edam-Volendam, Gooise Meren, Haarlem, Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, Hilversum, Huizen, Landsmeer, Laren, Lelystad, Oostzaan, Ouder-Amstel, Purmerend, Uitgeest, Uithoorn, Velsen, Waterland, Wijdemeren, Wormerland, Zaanstad, Zandvoort.
- Provincies (2)
Noord-Holland, Flevoland
- Vervoerregio Amsterdam (VRA)
Privaatrechtelijk
- Privaatrechtelijk
NV HVC
(Bedragen x €1.000)NV HVCRechtsvorm:Naamloze vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:2 januari 1991Vestigingsplaats:AlkmaarToezichtsregime:hoogOpenbaar belangDe HVC heeft als doel het zeker stellen dat tegen de laagste kosten en op verantwoorde wijze het Zaanse rest-, grof- en gft-afval wordt verwerkt.
Bestuurlijk belangDe gemeente Zaanstad heeft 265 aandelen in HVC. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 7,87%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Algemene Vergadering van Aandeelhouders
De HVC houdt jaarlijks 2x een Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA). Eén in het eerste half jaar, waarin in ieder geval de jaarrekening van het voorafgaande jaar wordt vastgesteld. En één in december.
De HVC informeert de raad vooraf en achteraf over deze AvA’s via een vooruitblik en terugblik. Deze berichten worden geplaatst op het RIS. De belangrijkste ontwikkelingen en besluiten worden hieronder weergegeven.
Uitgifte van aandelen A aan de gemeente Maassluis
De directie van HVC legt het voorstel voor om 51 aandelen A uit te geven aan gemeente Maassluis (1,4% van de geplaatste aandelen A). De huidige en toekomstige activiteiten van de HVC met betrekking tot afvalscheiding, overslag en eventueel nascheiding in de regio, circulariteit en duurzaamheid sluiten goed aan op de wensen van Maassluis. Ook blijkt uit onderzoek dat gemeente Maassluis te klein is om alles zelfstandig te doen.
In het voorstel aan de aandeelhouders is de toetreding van gemeente Maassluis getoetst aan het afwegingskader nieuwe toetreders HVC uit 2021. De conclusie is dat:
- gemeente Maassluis de missie en visie van de HVC steunt.
- De vraagstelling van gemeente Maassluis overeenkomt met die van de zittende aandeelhouders en kan worden ingevuld door middel van de reeds beschikbare be- en verwerkingscapaciteit.
- De toetreding draagt ook bij aan de beheersing van het marktrisico rond Afval Energie Centrales (AEC’s), namelijk extra capaciteitsbenutting van de AEC’s.
Algemene ontwikkelingen / contextanalyse najaar 2023
De contextanalyse geeft een breed beeld van de trends en ontwikkelingen op het gebied van (duurzame) energie in Nederland. Het geeft geen specifiek inzicht in HVC, slechts op enkele onderdelen wordt specifiek de situatie van HVC geschetst. De contextanalyse biedt inzicht in de ontwikkeling van duurzame energie in het totale energieverbruik. Het aandeel duurzame energie neemt toe. We zien daarbinnen vooral een toename van zon en wind. Het aandeel warmte daalde.
De ontwikkeling van windenergie op zee (en de sterk oplopende kosten en risico’s ervan) is recent veelvuldig in het nieuws.
Ook de ontwikkeling van aardwarmte – en vooral de potentie hiervan in de warmtetransitie – is recent veel in het nieuws.
Stand van zaken Klankbordgroep Herijking
Een aantal van de activiteiten vraagt binnen afzienbare termijn om nadere strategische keuzes, hiervoor is een Klankbordgroep ingesteld. HVC informeert de aandeelhouders tijdens de AvA omtrent de voortgang van de herijking van de strategie. Het beoogde resultaat van het proces is een breed gedragen advies van de Klankbordgroep aan de directie en de raad van commissarissen ten aanzien van een voorstel aan de Algemene Vergadering tot herijking van de strategie. Het advies zal ter kennis van de Algemene Vergadering worden gebracht.
Intentieovereenkomst HVC en Zaanstad versnellen warmtenetontwikkeling
In december 2023 hebben HVC warmte en gemeente Zaanstad een intentieovereenkomst gesloten met het doel om de ontwikkeling van collectieve warmtesystemen te versnellen. De wens om warmtenetontwikkeling te versnellen komt voort uit de analyse van de ‘Transitievisie Warmte (2021/14501) waaruit blijkt dat warmtenetten in het grootste deel van Zaanstad de warmteoplossing is met de maatschappelijk laagste kosten. Zaanstad en HVC hebben afgesproken om binnen 1 jaar te onderzoeken of zij tot een samenwerkingsovereenkomst kunnen komen waarin onderlinge samenwerking en samenwerking met mogelijke andere betrokkenen worden uitgewerkt en wordt bestendigd.
Ontwikkelingen afval
- Fluctuerende marktprijzen voor grondstoffen (zoals glas en papier). Dit heeft een direct effect op de marge en dekkingsbijdragen van HVC
- De acceptatiecriteria voor de verschillende grondstofstromen worden steeds strenger. Dit wil zeggen dat er steeds minder vervuiling in de stroom wordt geaccepteerd. Op dit moment zien we bijvoorbeeld veel afkeur op de stroom PBD wat dus leidt tot hogere verwerkingskosten.
- Er speelt een probleem omtrent lachgas. Lachgaspatronen vallen sinds kort onder de Opiumwet en mogen daarom niet meer apart ingeleverd worden bij een afvalverwerker door bewoners. De lachgaspatronen worden daardoor nu bij het restafval gegooid wat ontploffingen veroorzaakt in de verbrandingsoven van afvalverwerkers. NRVD schat de extra kosten voor de afvalbranche dit jaar op ruim 80 miljoen euro. Tot dusver wordt dit niet doorbelast aan gemeentes maar er bestaat een kans dat als er geen landelijke oplossing komt, deze kosten uiteindelijk worden doorgelegd aan de gemeente.
- Wijziging in de wet en regelgeving. Zo is er een Europese wetswijziging vanaf 2024 waardoor het verplicht is de hoogbouw ook van gft cocons te voorzien, dit moet nog geïmplementeerd worden binnen Zaanstad.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van de HVC is hoog. Dit wordt veroorzaakt door grote financiële belangen in de HVC van Gemeente Zaanstad via het aandeelhouderschap en onzekerheid over de ontwikkeling van de elektriciteitsprijs. Daarnaast participeert HVC in diverse consortia, waaronder het Windmolenpark. De publieke en maatschappelijke betrokkenheid bij HVC is hoog, afvalverwerking raakt de burger.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
- HVC heeft in 2022 goede resultaten geboekt. De opbrengsten zijn gestegen naar € 502 mln. (2021: € 410 mln.) en HVC heeft over 2022 een resultaat na belasting behaald van € 28,1 mln. Dit is € 2 miljoen meer dan in 2021. Deze stijging komt vooral door de stijging van de prijzen van energie en grondstoffen. Ook de solvabiliteit stijgt van 16,6% in 2021 naar 18,6% in 2022.
- HVC investeert in warmtenetten, geothermie en andere duurzame energie-installaties. De financiering hiervoor kan worden aangetrokken doordat de aandeelhouders garant staan voor de leningen, middels de ballotageovereenkomst, waarvoor de HVC een garantstellingsprovisie verschuldigd is. Eind 2022 heeft HVC € 645 miljoen aan leningen uitstaan die onder garantstelling van aandeelhouders uitstaan. De garantstellingsprovisie over 2022 voor gemeente Zaanstad bedraagt € 0,48 mln., dit is gelijk aan de begroting.
- Als gevolg van een renteherziening aan het eind van de leningstermijn van één van de leningen is het werkkapitaal op balansdatum negatief, de verwachting is dat het werkkapitaal zich in 2023 herstelt na verlenging van de overeenkomst.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico’s
De risico’s van warmte-activiteiten zijn in beeld en beheersbaar, op de risico’s wordt ingespeeld. Als onderdeel van de behandeling van het risico-aspect van de warmteactiviteiten heeft de Klankbordgroep aan het Innovatieplatform (IP) gevraagd of investeren in collectieve warmte via HVC een veilige keuze is.
Beheersmaatregelen
- Annotaties van de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in het college van B&W
- Ambtelijk overleg met verschillende klankbordgroepen (zowel financiële als beleidsmatige) met de overige aandeelhouders van HVC.
- Privaatrechtelijk
Warmtenetwerk Zaanstad (WNZ)
(Bedragen x €1.000)Warmtenetwerk Zaanstad (WNZ)Rechtsvorm:BV
Oprichtings-/publicatiedatum:01-01-2019Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangHet op gang brengen van de transitie naar een aardgasloze gebouwde omgeving. De legitimering van een overheidsinterventie op basis van marktfalen is hier van toepassing op de casus warmtenet in Zaandam-Oost. Het doel is het transporteren van warmte uit o.a. biomassa van Bio Forte aan afnemers in Zaanstad.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Gemeente Zaanstad is samen met Duurzame Energienetwerken Noord-Holland (DENH) eigenaar van het Warmtenet Zaanstad BV. Gemeente Zaanstad heeft een belang van 39% in de Aandelen (uitsluitend stemgerechtigd), alsmede een belang van 100% in de Aandelen C (stemrechtloos).
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 39,0%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Rekenkamerrapport Grip op WNZ
In oktober 2023 heeft de rekenkamer van Zaanstad het onderzoeksrapport en het bestuurlijk rapport ‘Grip op Warmtenetwerk Zaanstad’ openbaar gemaakt. In januari en februari 2024 zijn de stukken met de raad behandeld.
Volgens de rekenkamer heeft het college onvoldoende invulling gegeven aan de principes van goed bestuur. Volgens hun analyse komt dit o.a. doordat; de nota verbonden partijen in de oprichting en de exploitatiefase niet volledig is gevolgd, het publieke belang niet goed is verankerd in de oprichtingsafspraken, er sprake is van een beperkte ambtelijke capaciteit, een overwegend reactieve houding en toezichtsinstrumenten die beperkt worden toegepast. Zij hebben hiertoe aanbevelingen gedaan volgens de volgende lijnen; verbeter procedures bij verbonden partijen, verbeter de grip op WNZ, neem meer regie in de energietransitie.
Het college heeft gereageerd op het bestuurlijke rapport en toegezegd om in Q1 2024 een plan van aanpak op te leveren. De planning van de oplevering van dit plan van aanpak houdt verband met de integrale afweging die moet worden gedaan voor het de inzet van middelen bij de voorjaarsnota 2024 en begroting 2025.
AvA december 2023
In december is er een aandeelhoudersvergadering gehouden waar de volgende belangrijke besluiten waren geagendeerd.
- Benoeming nieuwe directie WNZ
- Vaststellen actieplan groei 2030
- Besluit proces nieuwe governancestructuur
- Besluit proces financieringsplan
- Besluit proces nieuw Annual Businessplan
Benoeming nieuwe directeur WNZ
In verband met het pensioen van de oude directeur van WNZ, is er in december 2023 een nieuwe titulair directeur benoemd. De AvA stemde unaniem in met de door DEN-NH voorgedragen kandidaat Harold Maasen. Harold heeft binnen Firan de functie van de oude directeur als Manager Realisatie & Exploitatie overgenomen.
Vaststelling actieplan groei 2030
Tijdens de AvA is ook het actieplan groei vastgesteld. Dit is een document dat voortbouwt op eerdere visies en concept-visies en geeft de speerpunten voor WNZ weer voor in de komende jaren. De acht aandachtspunten van het plan zijn: (1) bepalen sweetspots; het vaststellen van het type klanten en bronnen waarbij een warmtenetaansluiting de grootste technische en financiële kans van slagen heeft, (2) opstellen target lijst van potentiële aansluitingen, (3) ontwikkeling energiebronnen, (4) ondersteunend beleid gemeente voor warmtenetaansluiting, (5) plan t.a.v. de beschikbaarheid en kostenverlaging van benodigde middelen, (6) verkrijgen van subsidies, (7) extra capaciteit klant- en bronontwikkeling, (8) partnerships met warmteleveranciers en warmteproducenten. Zie de RIB die is verstuurd n.a.v. de AvA.in december voor een uitgebreidere beschrijving.
Aanstellen afzetontwikkelaar en bronontwikkelaar
De aandeelhouders zijn akkoord gegaan met het laten werven van twee ontwikkelaars voor het jaar 2024 door de directie van WNZ voor maximaal € 300.000, met de intentie om hun aanstelling te verlengen in 2025, zodat zij tot significante versnelling van de warmtenetontwikkeling komen. Jaarlijks zal in de AvA worden geëvalueerd of hun aanstelling kan worden gecontinueerd (voor 2025 en verder is nog geen dekking voorzien).
Bovenstaand besluit leidt op de korte termijn tot meer kosten zonder dat daar direct opbrengsten tegenover staan. In de toekomst moet dit tot nieuwe aansluitingen en groei van het net leiden. Daarmee wordt naar een rendabele bedrijfsvoering toegewerkt. Hier zitten nog wel de nodige haken en ogen aan. Zo is er ook een opdracht aan de directie van WNZ gegeven om te komen met een financieringsplan om de benodigde investeringen te kunnen financieren (zie alinea verderop).
Besluit proces nieuwe governancestructuur
De AvA heeft de directie van WNZ opdracht gegeven om samen met haar aandeelhouders tot een voorstel te komen voor een nieuwe governancestructuur, om deze uiterlijk eind Q1 2024 vast te stellen in een AvA.
In april en mei 2023 hebben er onder leiding van de oude directeur al enkele gesprekken plaatsgevonden tussen WNZ en haar aandeelhouders over de governancestructuur, hier is toen nog geen concreet voorstel uit voort gekomen. Omdat de termijnen van de RvT-leden in april 2023 zijn verlopen (deze konden niet worden verlengd op basis van het reglement van de RvT), is de RvT sindsdien formeel niet bemenst. WNZ huurt dezelfde mensen wel in als externe adviseurs om mee denken over de ontwikkeling van WNZ. De rekenkamer heeft met haar aanbeveling ‘verbeter toezicht’ ook aandacht voor deze situatie gevraagd.
De nieuwe directie voert inmiddels gesprekken met haar aandeelhouders om het voorstel t.a.v. de governance voor WNZ in deze nieuwe fase voor te bereiden.
Besluit proces financieringsplan
De directie van WNZ heeft van haar aandeelhouders opdracht gekregen om een financieel plan op te stellen om de verdere groei van het warmtenet te kunnen financieren (denk aan investeringskosten, ontwikkelkosten en financieringskosten). In het financieringsplan zal o.a. ook worden gekeken naar de mogelijkheid om subsidies in te zetten.
Als onderdeel van dit financieringsplan wil WNZ ook onderzoeken of de kosten van geld (de WACC) omlaag kunnen worden gebracht (dit is een van de aandachtspunten uit het actieplan groei 2030). Hierbij zal WNZ mogelijk ook naar de gemeente kijken.
De kosten van geld (de WACC) heeft een directe relatie met de onrendabele top. De onrendabele top (het gedeelte van de investering die niet kan worden terugverdiend in de exploitatie van het systeem, en ook niet subsidiabel is) treedt op bij zo goed als alle projecten in de collectieve warmte sector. De onrendabele top wordt vaak door een gemeente ter beschikking gesteld. Ook binnen WNZ is hier het eerste deel van het project mee mogelijk gemaakt, maar dit kan niet gezien worden als dé manier om business cases sluitend te blijven maken. Het goedkoper maken van de financiering wordt door WNZ als een belangrijke stap gezien om de onrendabele top te verlagen, businesscases haalbaarder te maken WNZ heeft voorgesteld om met de gemeente als met partijen zoals de BNG, en de provincie te onderzoeken of en hoe het doel van goedkopere financiering kan worden bereikt.
Besluit proces nieuw Annual Businessplan
De AvA heeft de directie opdracht gegeven om een Annual Businessplan 2025-2029 op te stellen op basis van het actieplan groei 2030, het nader op te stellen financieringsplan, en de uitkomsten vanuit het rekenkamerrapport en deze in Q3 2024 ter vaststelling aan de AvA voor te leggen. Hierdoor komt er beter zicht op de prestaties van WNZ en de inzet in de daaropvolgende jaren. Dit besluit raakt aan de rekenkameraanbevelingen ‘maak met WNZ nieuwe afspraken over de jaarstukken’ en ‘monitor de doelstellingen van WNZ en informeer de raad adequaat’.
Gebiedsplannen
Op dit moment lopen er gesprekken over mogelijke warmtenetontwikkeling in twee buurten in Zaandam Oost. De huidige accountmanager van WNZ die hier tot nu toe gesprekken voerde met potentiele afnemers wordt komende maanden bijgestaan door andere afzetontwikkelaar(s). Er is besloten tot het aannemen van deze ontwikkelaar tijdens de AvA van december 2023. Gelijktijdig met de afzet moeten er ook nieuwe duurzame bronnen worden ontwikkeld. WNZ heeft op dit moment gesprekken met bedrijven die zich bezig houden met de ontwikkeling van zonthermische systemen, restwarmteuitkoppeling en aquathermie. Deze bronnen zijn afhankelijk van de mogelijkheid om de warmte op te waarderen met een warmtepomp. Het succes van deze potentiële bronnen is hiermee ook afhankelijk van de beschikbare capaciteit op het elektriciteitsnet.
Stikstofruimte warmtebronnen
Het stikstofbeleid is ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar. Dit betekent dat de Biomassacentrale is beperkt in haar technische capaciteit en dat zij alleen omhoog kan in haar capaciteit als ze via interne saldering (door het aansluiten van bestaande woningen waar de gasketel wordt verwijderd) en met aeriusberekeningen kan aantonen dat de stikstofdepositie in de omgeving afneemt. De omgevingsdienst van de provincie handhaaft hierop in het kader van de wet natuurbescherming.
Risicoprofiel
Het financieel belang is hoog. De gemeentelijke deelneming is verworven voor € 4,2 miljoen. Deze deelneming is op die basis nu gewaardeerd op € 1,9 miljoen. Gemeente Zaanstad heeft een voorziening getroffen voor het verschil van € 2,3 miljoen. Het risico dat de getroffen voorziening te klein blijkt (omdat de marktwaarde van de deelneming daalt) is opgenomen als risico voor het weerstandvermogen. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn groot: de activiteiten van het Warmtenet richten zich op het leveren van warmte aan inwoners. De gemeente participeert in het Warmtenet vanuit het publieke belang en de maatschappelijke doelen die de gemeente wil realiseren.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van € 285.000. Het resultaat wordt toegevoegd aan het geaccumuleerd verlies.
Begroting 2024
Er is voor 2024 een Annual Business Plan opgesteld die ter kennisname met de aandeelhoudersvergadering is gedeeld. In de aandeelhoudersvergadering van december 2023 heeft de directie opdracht gekregen om in Q3 te komen tot een geactualiseerd Annual Business Plan 2025 en verder.
Voorziening
Er is op dit moment geen aanleiding om de voorziening aan te passen. Hoewel er enkele risico’s zijn (beperking van ammoniak en stikstofuitstoot, verminderd draagvlak biomassa) is het nog niet te zeggen of deze risico’s negatieve invloed hebben op de lange termijn uitrol van het warmtenet. De volgende overwegingen liggen hier aan ten grondslag:
- De grote trajecten lopen nog steeds (ondanks vooralsnog ‘tegenvallende’ resultaten door vertraging en mogelijk lagere afname door BENG-eisen). Daarmee is er geen aanleiding om de aandelen af te waarderen. De vooruitzichten zijn nog verre van concreet, dus er is ook nog geen toekomstige geldstroom die vrijval van de voorziening onderbouwd.
- Indien toekomstige resultaten achterblijven ontstaat wellicht op een moment wel de vraag in hoeverre de solvabiliteit van WNZ in gevaar komt. Daar is nu nog geen sprake van.
- Voor onderbouwing van het risico gaat het vooral om de vraag hoe concreet uitbreiding van het warmtenet in beeld komt. WNZ en de gemeente verwachten hier meer duidelijkheid over te krijgen in 2024 en 2025. We zitten nu nog steeds relatief in de beginfase van het warmtenet en er is nog geen aanleiding om het risico te herwaarderen.
- Aanleiding om het risico te herzien zijn de uitkomsten van uitvoeringsplannen waar in 2024 mee wordt gestart omdat die iets zeggen over de potentiele afname van het net.
- Ook belangrijk is de zoektocht naar nieuwe warmtebronnen en de financiering hiervan, aangezien er na afronding van fase 1 nog maar weinig GJ’s van de biomassacentrale over zijn (ook als de centrale op volle capaciteit draait) om gebouwen mee te verwarmen.
- De activa van WNZ vertegenwoordigt een waarde. Het Zaanse deel in het Eigen Vermogen van WNZ overstijgt de cumulatieve balanswaardering.
De herbeoordeling van de voorziening is vastgelegd in een position paper en leidt niet tot aanpassing.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico's
- Onvoldoende voortgang op het ontwikkelen van alternatieve warmtebronnen, heeft dit tot gevolg dat:
- Verder verlies van vertrouwen van potentiële klanten in het warmtenet in Zaandam Oost en de hierbij betrokken partijen (WNZ, Essent, gemeente Zaanstad)
- Uitbreiding van het warmtenet langer duurt
- Negatieve attitude inwoners en bedrijven richting de andere onderdelen van de energie/warmtetransitie.
- Vertragingen in de oplevering van bouwprojecten met financiële consequenties.
Beheersmaatregelen
- Bewuste afweging met de aandeelhouders van WNZ en ketenpartners of ze met de huidige bezetting toegerust zijn om de bronontwikkeling en afzetontwikkeling vlot te trekken.
- Aannemen van bronontwikkelaar WNZ, die samenwerkingen aangaat met esco’s (Energy Service Company).
- De directie van WNZ verzoeken om in kaart te brengen wat voor en nadelen zouden zijn van warmtelevering en bronontwikkeling door WNZ zelf. Dit is op dit moment niet toegestaan voor bedrijven die deel uitmaken van een netbeheerder maar is met de nieuwe warmtewet (verwachte ingang 1 jan 2025) waarschijnlijk wel mogelijk.
- Op stellen van een document waarin wordt uitgewerkt hoe Zaanstad de ontwikkeling van verschillende soorten duurzame warmtebronnen kan faciliteren.
- Privaatrechtelijk
Alliander N.V.
(Bedragen x €1.000)Alliander N.V.Rechtsvorm:Naamloze Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:1 juli 2009Vestigingsplaats:ArnhemToezichtsregime:middelOpenbaar belangNetbeheer en distribueren van elektriciteit en gas voor producenten en afnemers. Voor burgers en ondernemers is een goed werkend en betaalbaar distributienetwerk van gas en elektriciteit cruciaal. Alliander heeft een belangrijke rol in het mogelijk maken van verdere verduurzaming van de Nederlandse energievoorziening.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 0,9%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Alliander heeft in 2023 één keer een de Algemene Vergadering van Aandeelhouders uitgeschreven. Op 19 april 2023 is deze AvA gehouden. Over de volgende punten is een besluit genomen:
De jaarrekening 2022 wordt vastgesteld
Zie verder onder Financiële Positie
Afsprakenkader wordt vastgesteld
De regionale netwerkbedrijven Stedin, Enexis en Alliander hebben op korte termijn behoefte aan meer eigen vermogen. Om in deze kapitaalbehoefte en de borging van publieke belangen in de netwerkbedrijven te kunnen voorzien, wordt kapitaalstorting door en daarmee aandeelhouderschap van het Rijk als oplossing gezien. De netwerkbedrijven en de rijksoverheid hebben afspraken over eventuele kapitaalstorting(en) door het Rijk vastgelegd in een Afsprakenkader. De aandeelhouders van Alliander wordt gevraagd akkoord te gaan met dit Afsprakenkader.
Andere besluiten die worden genomen door de AvA zijn:
- Dividend over het boekjaar 2022
- Kwijting aan de leden van de Raad van Bestuur
- Voorstel tot vaststelling van twee wijziging in het beloningsbeleid van de Raad van Bestuur
- (Her)benoeming van de Raad van Commissarissen
- Procesvoorstel voor de benoeming van de nieuwe externe accountant
- Voorstel tot herbenoeming van de Commissie van Aandeelhouders
In de RIB 7420667 is de raad hierover na de AvA geïnformeerd.
Financiële positie
De jaarrekening 2022 is vastgesteld in de AvA van 19 april 2023
De nettowinst 2022 van Alliander daalt door hogere kosten. De omzet blijft nagenoeg gelijk. Alliander ziet de investeringsomvang jaarlijks verder toenemen en komt over 2022 uit op € 1,2 miljard. Alliander verwacht dat het op peil houden van de elektriciteitsnetten steeds grotere investeringen vraagt. Het investeringsvolume kan op termijn oplopen tot € 2 miljard per jaar.
In 2022 behaalde Alliander een nettoresultaat van € 198 miljoen (2021: € 242 miljoen). Het resultaat 2022 is lager dan in 2021 door de hogere bedrijfskosten. De omzet blijft nagenoeg gelijk.
Halverwege het jaar geeft Alliander een halfjaarbericht uit waar zij ingaan over de ontwikkelingen en financiën. In het halfjaarbericht van 2023 is het volgende te lezen:
Het resultaat na belastingen over het eerste halfjaar van 2023 is met € 109 miljoen vergelijkbaar met het resultaat in dezelfde periode in 2022 (€ 107 miljoen).
Onderliggend zijn wel grotere afwijkingen zichtbaar in de ontwikkeling van de kosten en opbrengsten. Het kostenniveau is met bijna € 260 miljoen gestegen. Dit komt onder meer door de hogere kosten voor de inkoop van netverliezen als gevolg van de hoge energieprijzen en door de hogere kosten voor inkoop van transportcapaciteit bij TenneT, veroorzaakt door de hogere tarieven die TenneT in rekening brengt. De kostenstijgingen worden deels vergoed in de gereguleerde tarieven. De gestegen tarieven zorgen samen met de toename van het aantal aansluitingen voor een stijging van de bedrijfsopbrengsten met € 275 miljoen.
Het resultaat uit voortgezette bedrijfsactiviteiten exclusief bijzondere posten en fair value mutaties bedraagt € 105 miljoen en is hiermee € 17 miljoen hoger in vergelijking met dezelfde periode in 2022. Dit is het gevolg van de incidentele baten in 2022 van € 13 miljoen inzake de verkoop van Stam & Co en de winstuitkering van € 4 miljoen vanuit de STAK Bellevue.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico's
Alliander onderkent de volgende risico’s in de SWOT analyse:
- Cybercriminaliteit
- Onvoldoende langetermijnoriëntatie van wet- en regelgeving
- Krapte technische arbeidscapaciteit
- Schaarste in componenten en grondstoffen
- Lange termijn financierbaarheid
- Sterk groeiend werkpakket
Beheersmaatregelen
De hierboven benoemde risico’s worden door Alliander afgedekt met beheersmaatregelen.
Vanwege het beperkte belang wordt voor gemeente Zaanstad de beheersmaatregelen beperkt tot:
Annotaties van de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in het college van B&W
- Privaatrechtelijk
Betaalbare Koopwoningen Zaanstad Holding B.V.
(Bedragen x €1.000)Betaalbare Koopwoningen Zaanstad Holding B.V.Rechtsvorm:Besloten Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:6 oktober 2005Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangHet doel van Betaalbare Koopwoningen Zaanstad Holding B.V. (BKZ) is tweeledig:
- Het bevorderen van de volkshuisvesting overeenkomstig het beleid van de gemeente Zaanstad
- Het realiseren van kwalitatief hoogwaardige sociale koopwoningen in de gemeente Zaanstad; het via erfpacht beschikbaar stellen van deze woningen aan de gewenste doelgroep en het uitvoeren van een beleid teneinde deze woningen zoveel mogelijk voor de doelgroep te behoudenBestuurlijk belangGemeente Zaanstad is voor 100% eigenaar van de aandelen. Het voltallig college vertegenwoordigt de enige aandeelhouder gemeente Zaanstad.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 100%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen BKZ
BKZ Holding kent diverse modellen met elk een aparte BV:
- De portefeuille van BKZ BV traditioneel omvat per 1 januari 2023 nog ca.144 contracten.
- De portefeuille van GRZ BV omvat per 1 januari 2023
- BKZ erfpachtvariant 103 contracten.
- BKZ instap ca. 33 contracten.
- BKZ Duurzaamfunderingsherstel
- BKZ Starterswoning
BKZ Starterswoning
Voor de bestaande modellen zit BKZ in een beheer fase, waarbij de nadruk komt te liggen op een goede beheersing van de financiën en cashflow en inzicht in het risico van het niet aflossen (afnemen van tranches). De stijgende rente en de inflatie zijn van invloed op de woningmarkt. De financierbaarheid van woningen was lastig. Dit betekende een druk op de prijzen en minder belangstelling per woning. Inmiddels is mede onder invloed van de stijgende lonen weer een opwaartse druk op de woningprijzen gaande. In 2023 werden er minder gronden en tranches afgenomen in vergelijking met het jaar ervoor. Dit komt doordat er minder woningen werden doorverkocht waarbij zowel de grond als de tranches worden afgenomen zodat een vol eigendom kan worden geleverd. Een andere oorzaak is de gestegen rente waardoor het voor bewoners moeilijk is om de opgelegde tranches financieel rond te krijgen. Deze groep kan daarom een betalingsregeling afspreken met BKZ.
BKZ Starterswoning is gericht op het realiseren en behouden van bereikbare koopwoningen voor starters en huishoudens met lage middeninkomens. In het project Oostzijderpark zijn in 2023 de eerste tien woningen aan de doelgroep toegewezen en zijn de akten gepasseerd bij de notaris. De verwachting is dat deze woningen in 2024 worden opgeleverd. De financiering hiervoor vindt plaats via de Bank Nederlandse Gemeenten. De gemeente geeft een gemeentegarantie voor deze lening. Inmiddels zijn ca 250 BKZ Starterswoningen in overeenkomsten met ontwikkelaars vastgelegd. De hogere bouwkosten en de gestegen rente leiden tot vertraging in de bouwprojecten waar BKZ starterswoningen worden gerealiseerd. De verwachting is dat in de komende jaren gestart wordt met de projecten Kreekrijk en Zaans Kwartier.
Duurzaam Funderingsherstel Zaanstad (VHF-DFZ model)
Dit model gaat om funderings- en cascoherstel in combinatie met het aanbrengen van energiebesparende maatregelen. Vanuit het Volkshuisvestingsfonds zijn middelen toegekend aan de gemeente en afgelopen jaren zijn diverse woningen aangekocht. Parteon v Vanuit het project Dwarsstraten in de Eendrachtstraat. Inmiddels zijn twee woningen gesloopt en heeft nieuwbouw plaats gevonden in 2023. Van deze twee nieuw gebouwde woningen zal één woning worden verkocht en één woning zal als modelwoning worden gebruikt.
De mogelijkheden voor renovatie dan wel sloop/nieuwbouw waarbij middelen vanuit het Volkshuisvestingsfonds kunnen worden ingezet werkt BKZ in opdracht van de gemeente uit.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
De jaarrekening over 2022 is op 22 december 2023 in de AvA vastgesteld. BKZ Holding heeft het jaar 2022 afgesloten met een positief resultaat van € 517.021,-. Het resultaat is grotendeels gerealiseerd door de opbrengst bij verkoop van tranches boven de boekwaarde en door de waardestijging van gronden in het model erfpacht die na 10 jaar niet door de bewoners zijn afgenomen. Door de inkomsten uit verkopen en het afnemen van tranches bedraagt het saldo van de rekening-courant verhouding met de gemeente Zaanstad per ultimo 2022 10,1 miljoen euro. De rekening-courant verhouding met de gemeente Zaanstad heeft een positief saldo van 3 miljoen euro waarvan 2 miljoen euro in 2023 wordt afgelost. Het eigen vermogen van BKZ holding bedraagt ca € 18,5 miljoen euro. De gemeente heeft voor het duurzaam funderingsherstel een lening (kredietfaciliteit) verstrekt aan BKZ van 30 miljoen euro om grond en stukje van de woning(en) aan te kopen.
Begroting 2024:
De begroting 2024 wordt later dit jaar opgesteld.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico's
- Het trancherisico op de opstal: de tranches worden niet afgenomen door kopers/eigenaren omdat er geen of onvoldoende inkomen of inkomensstijging is. Dit betekent dat pas op een later moment de resterende tranches, bijvoorbeeld bij doorverkoop, kunnen worden gerealiseerd. Dit heeft invloed op de cashflow.
- Daarnaast is de marktwaarde van de opstal van invloed op de hoogte van de prijzen van de tranches en dat kan consequenties hebben voor een sluitende businesscase,
- Risico van waardevermindering van de grond in de toekomst. De grond wordt 25 jaar na uitgifte opnieuw gewaardeerd. Dit kan leiden tot andere canonopbrengsten.
- Door afname van grond en tranches waardoor het volle eigendom wordt verkregen valt de woning buiten het BKZ model. Bij doorverkoop komt de woning dan niet ten goede aan de doelgroep vanwege de hoge woningprijzen.
- Renterisico: oplopende marktrente is van invloed op de businesscase.
- Inflatie heeft mede bijgedragen tot hoge bouwkosten waardoor het moeilijk is nieuwbouw te realiseren in het segment sociale koopwoningen.
- Hoge vaste kosten door een kleinere portefeuille van BKZ betekent een exploitatierisico. Bij het uitrollen van nieuwe projecten kunnen deze kosten over een groter aantal woningen verdeeld worden. Ook kunnen hoge ontwikkelkosten drukken op het resultaat.
- Kennis bij een enkele persoon of klein aantal personen maakt de organisatie kwetsbaar en is een risico voor de continuïteit.
Beheersmaatregelen:
- Periodieke rapportages naar college (3x) en college en raad (1x). Deze rapportages bevatten gegevens met betrekking tot aantal woningen, liquiditeit, prognoses cashflow, risico’s, etc.
- Jaarlijkse inkomenstoets bij kopers door BKZ.
- Regelmatig overleg tussen ambtenaren en de directeur van BKZ. De samenwerking is goed.
- Het nieuwe model (BKZ Starterswoning) is gestart waarbij BKZ woningen langer voor de doelgroep kan behouden.
- Het project VHF-DFZ loopt in de periode 2023-2031. Vanuit het Volkshuisvestingsfonds is geld gereserveerd voor renovatie en sloop-nieuwbouw.
- De gemeente heeft voor de BKZ woningen in de projecten Kreekrijk en Zaankwartier een subsidie (startbouwimpuls) aangevraagd zodat de woningen aan de doelgroep kunnen worden verkocht doordat een hogere prijs aan de ontwikkelaar kan worden geboden.
- Afspraken maken over mogelijke verbeteringen in de governance samen met BKZ in het eerste halfjaar van 2024.
- Privaatrechtelijk
Bank Nederlandse Gemeenten
(Bedragen x €1.000)Bank Nederlandse GemeentenRechtsvorm:Naamloze vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:23 december 1914Vestigingsplaats:Den HaagToezichtsregime:middelOpenbaar belangDe Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) is de bank van en voor overheden en instellingen met een maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde financiële dienstverlening draagt BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Daarmee is de bank essentieel voor de publieke taak.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Slegers. Zaanstad is niet vertegenwoordigd in de RvC.
Er is sprake van duale aansturing.
Stemverhouding: 0,07%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
BNG Bank heeft vanaf 2020 haar strategie aangescherpt. Op basis van haar purpose ‘gedreven door maatschappelijke impact’ kiest de bank ervoor om zich exclusief te richten op de publieke sector. Daarbij ligt de focus op vijf Sustainable Development Goals (SDG’s) waarmee de bank samen met publieke klanten het verschil wil maken:
- goede gezondheid en welzijn (SDG 3)
- kwaliteitsonderwijs (SDG 4)
- betaalbare duurzame energie (SDG 7)
- duurzame steden en gemeenschappen (SDG 11).
- Klimaatactie (SDG 13)
BNG Bank streeft niet naar winstmaximalisatie, maar naar maatschappelijke impact en een redelijk rendement voor de aandeelhoudende overheden. De nettowinst over 2022 is uitgekomen op € 300 miljoen. Specifieke oorzaken van de winststijging van 27% zijn vooral veroorzaakt door het gestegen renteresultaat en een hoger positief resultaat financiële transacties. In 2022 is was er een hoger resultaat op financiële transacties dan vorig jaar. Het resultaat financiële transacties was in 2022 € 113 mln. als gevolg van marktwaardeveranderingen. In 2021 bedroeg dit € 100 mln.
De omvang van nieuw verstrekte langlopende leningen bedraagt € 12,3 miljard. Een daling van 3,9% ten opzichte van 2021.Toch is dit 1,6 miljard hoger dan verwacht. Vergeleken met vorig jaar is het provisieresultaat gestegen met € 2 mln. tot € 19 mln. Dit komt door een hogere solvabiliteit plichtige omzet. De totale langlopende kredietportefeuille is in 2022 met € 0,9 miljard gestegen tot € 88 miljard.
Het financieringsbeleid van BNG Bank blijft onveranderd gericht op permanente toegang tot de geld- en kapitaalmarkt voor de gewenste looptijden en volumes tegen zo laag mogelijke kosten. De volatiliteit op de financiële markten zal dit jaar naar verwachting groot blijven.
Volgens het halfjaarbericht van 2023 hebben de activiteiten van de BNG bank in de eerste zes maanden van 2023 geleid tot een solide renteresultaat. Het renteresultaat steeg met € 49 mln. naar € 269 mln. Dit is onder andere het gevolg van de hogere rente en langere looptijden van kredieten aan klanten.
Over het eerst halfjaar van 2023 werd er een nettowinst gerealiseerd van € 206 mln. De kapitaalpositie van BNG bank bleef onveranderd. De Common Equity Tier 1-ratio en de leverage ratio bedroegen eind juni 2023 respectievelijk 38,5% en 8,9%. Hiermee bleef de BNG ruim boven de minima zoals die door de toezichthouder zijn vastgesteld.
Het dividend van de BNG wordt altijd verantwoord in het jaar dat de aandeelhoudersvergadering plaatsvindt. Het komt bij ons dus altijd een jaar later in de boeken als waar het betrekking op heeft. Het dividend vertoont de laatste jaren een vrij grillig verloop. Zoals blijkt uit deze tabel met het dividend over de afgelopen vijf jaar:
Jaarrekening (bedragen * € 1.000)
2019 2020 2021 2022 2023
Dividend over het jaar
2018 2019 2020 2021 2022
€ 1.186 € 529 € 753 € 950 € 1041
Tabel 1: Dividend over de afgelopen 5 jaar
Door een stijging in de winst heeft de BNG bank over 2022 (te verwerken in boekjaar 2023) het dividend vastgesteld op totaal € 139 mln. Voor ons komt dit uit op € 1,04 mln. Dit is een meevaller aangezien het verwachte dividend € 0,9 mln. bedroeg.
Risicoprofiel
Middel risico.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een positief saldo van € 300 mln. Het resultaat zal als volgt worden bestemd:
- 50 % wordt als dividend uitgekeerd, gecorrigeerd voor de uitkering op het additioneel Tier1-kapitaal (€ 139 mln.).
- Het restant van € 161 mln. wordt toegevoegd aan het eigen vermogen.
Het eigen vermogen bedraagt ultimo 2022 € 4,6 miljard op een balanstotaal van € 112,1 miljard.
Begroting 2023
Er zijn geen specifieke speerpunten.
Risico’s en beheersmaatregelen
Het risico is dat het begrote dividend niet wordt gerealiseerd. Hiertoe volgen we de tussentijdse berichten en de jaarrekening van de BNG. We hebben er nauwelijks zelf invloed op.
- Privaatrechtelijk
Masterplan Noordzeekanaalgebied
(Bedragen x €1.000)Masterplan NoordzeekanaalgebiedRechtsvorm:Stichting
Oprichtings-/publicatiedatum:Vestigingsplaats:IJmuidenToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet op duurzame wijze versterken van de regionale economie in het Noordzeekanaalgebied door het benutten van de potentie van het regionale haven- en industrieel complex.
Bestuurlijk belangWethouder Onclin en wethouder Tuijn zijn beiden lid van het stichtingsbestuur
Stemverhouding: 17%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
De visie voor het Noordzeekanaalgebied is opgenomen in visie-noordzeekanaalgebied-2040.pdf. Het samenwerkingsverband voert een deel van de uitvoeringsagenda-activiteiten uit, een deel in afspraken tussen afzonderlijke deelnemende partijen.
Het vormgeven aan de ambities van de MRA leidt tot uitdagingen op het gebied van economie, verstedelijking/
woningbouw, bereikbaarheid, ecologie, natuur en landschap, duurzaamheid en klimaatbestendigheid.
Een belangrijke basis binnen de MRA wordt gelegd door:
- goede bereikbaarheid mede door luchthaven met grote hoeveelheid bestemmingen en moderne zeehaven
- internetknooppunt
- kenniseconomie
- zakelijke dienstverlening
- aantrekkelijke woon- en leefomgeving
Voor het NZKG worden de volgende opgaven binnen de MRA context gedefinieerd.
- Ruimte voor de economie/haven
- Ruimte voor gemengd stedelijke gebieden
- Leefbaarheid en milieuruimte
- Bereikbaarheid
Eind 2023 is een nieuw ontwikkelperspectief Noordzeekanaalgebied tot stand gekomen, de bijbehorende uitvoeringsagenda en regionale investeringsagenda worden verder uitgewerkt in 2024. Het vastgestelde Ontwikkelperspectief Noordzeekanaalgebied wordt in het voorjaar van 2024 aan raden en Staten voorgelegd om deze gemeenschappelijke strategie voor de komende jaren te onderschrijven.
Het vastgestelde ontwikkelingsperspectief is opgenomen in nzkg-ontwikkelperspectief-boekje-spreads-lowres-def.pdf (noordzeekanaalgebied.nl).
De opgaven en ambities komen samen in een koers in twaalf punten. Gezamenlijk vormen deze twaalf punten een integraal pakket.
De koers voor de komende jaren:
- Inpassen energiehoofdstructuur;
- Verduurzamen economie en industrie (in het bijzonder van Tata Steel);
- Voldoende milieuruimte, in het bijzonder additionele risicoruimte;
- Ruimte intensiveren in haven- en industriegebieden;
- Realiseren Energiehaven met ambitie voor doorgroei;
- Afstemming over tempo van transformatie voor woningbouw;
- Werken vanuit het Schone Lucht Akkoord;
- Verbeteren van het instrumentarium voor een gezondere leefomgeving;
- Sterker inzetten op stedelijke vernieuwing;
- Het principe ‘water en bodem sturend’ als basis;
- Strategische reserveringen voor waterberging;
- Landschappen en ecologie versterken.
Meer over de uitgevoerde werkzaamheden vindt u in het document noordzeekanaalgebied-in-ontwikkeling-2022.pdf. Dit document is voor 2023 nog niet beschikbaar.
Governance
Het Stichtingsbestuur NZKG ziet toe op de bedrijfsvoering van het Programmabureau NZKG en is verantwoordelijk voor de jaarrekening. Het stichtingsbestuur stelt op voordracht van het Bestuursplatform NZKG de directie aan en besluit over de meerjarige begroting en het jaarplan. Het Bestuursplatform NZKG benoemt uit haar leden, de leden van het stichtingsbestuur. In het stichtingsbestuur zitten de wethouders van de gemeenten Amsterdam, Beverwijk, Velsen en Zaanstad. De gedeputeerde van de provincie Noord-Holland is voorzitter van het stichtingsbestuur.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een klein negatief saldo van € 1.321. In de jaarrekening wordt voorgesteld om het negatieve resultaat ten laste van de vrije algemene reserves te brengen. De algemene reserve bedraagt hierna € 310.179 op een balanstotaal van € 1.402.568.
Begroting 2024
De samenwerking bevindt zich in een transitie. Daarom maken ze ook nu nog gebruik van de meerjarige begroting die in het verleden is opgebouwd (met een inflatiecorrectie). Vanaf 2024 wordt, bij implementatie van de nieuwe governance, overgaan op een nieuwe begrotingscyclus en financiering. Bespreking en besluitvorming rond de governance is voorzien in 2024.
Risico’s en beheersmaatregelen
Financieel gezien zijn er geen risico’s op dit moment.
- Privaatrechtelijk
Vereniging Bedrijvenpark HoogTij
(Bedragen x €1.000)Vereniging Bedrijvenpark HoogTijRechtsvorm:Vereniging
Oprichtings-/publicatiedatum:Vestigingsplaats:HaarlemToezichtsregime:laagOpenbaar belangBevordering van het kwaliteitsniveau en de behartiging van de gezamenlijke belangen van de eigenaren van de gronden en gebouwen op bedrijventerrein HoogTij in Westzaan.
Bestuurlijk belangEr participeert niemand van het college in het bestuur van de vereniging. Ieder lid is bevoegd tot het uitbrengen van een zodanig aantal stemmen als overeenkomt met iedere vierkante meter grond in het bedrijvenpark waartoe het lid is gerechtigd is Het algemeen bestuur bestaat uit 4 leden.
De gemeente wordt als grondeigenaar en ontwikkelaar in de ledenvergadering vertegenwoordigd door een medewerker van de gemeente Zaanstad die is benoemd.
Stemverhouding: <1%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Zaanstad is van oudsher als grondeigenaar/ontwikkelaar lid van Vereniging Bedrijvenpark HoogTij (VBH). KG Parkmanagement geeft in opdracht van de grondeigenaren en de VBH invulling aan het parkmanagement. De vereniging is verantwoordelijk voor een blijvende kwaliteit van de openbare ruimte en bedrijfskavels. Dit is van cruciaal belang voor een goed vestigingsklimaat, nu en in de toekomst. De vereniging is daarnaast het eerste aanspreekpunt voor de ondernemers op HoogTij. Zaanstad heeft zich ingespannen en zal zich blijven inzetten om, samen met de grondeigenaren en ondernemers, de kwaliteit van het bedrijventerrein te behouden en te versterken. De rol van Zaanstad in de vereniging is afnemend, gezien de ontwikkeling dat steeds meer grond wordt uitgegeven.
Risicoprofiel
Het risico voor de gemeente bij de VBH is laag. Zaanstad is lid van de vereniging en betaalt de werkelijke kosten voor het beheer en onderhoud van nog niet uitgegeven kavels en de openbare ruimte op HoogTij. De organisatiegraad op HoogTij is hoog, alle bedrijven zijn lid van de vereniging. Het bestuur van de vereniging staat in samenhang met KG Parkmanagement in nauw contact met de bedrijven/leden, behartigt de belangen van de leden en voert structureel overleg met de gemeente over ontwikkelingen op HoogTij.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een positief saldo van € 13.646,-. De vereniging is financieel zeer gezond. Teneinde niet vennootschapsbelastingplichtig te worden is er in 2022 sprake geweest van een korting op de lidmaatschapsgelden.
Begroting 2024
De begroting voor 2024 is eind 2023 vastgesteld in de ALV van de VBH.
Risico’s en beheersmaatregelen
Het risico voor de gemeente is laag, aangezien de bijdrage van de gemeente aan de VBH is gebaseerd op de werkelijke onderhoudskosten voor het beheer van nog niet uitgegeven bedrijfskavels en de openbare ruimte. Over de hiermee gepaard gaande kosten vindt structureel overleg plaats tussen de vereniging en de gemeente.
- Privaatrechtelijk
Stichting Jeugdteam Zaanstad
(Bedragen x €1.000)Stichting Jeugdteam ZaanstadRechtsvorm:Stichting
Oprichtings-/publicatiedatum:01-01-2022Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangHet verlenen van jeugdhulp aan jeugdigen in Zaanstad, het beoordelen en doorverwijzen naar specialistische jeugdhulp en het voeren van regie op ondersteuningsplannen van gezinnen. Dit doet het jeugdteam door integraal samen te werken met de Sociale Wijkteams, het onderwijs, de huisartsen, specialistische aanbieders en andere partners in de wijken.
Bestuurlijk belangGemeente Zaanstad heeft geen zetel in het bestuur, maar benoemt wel de directeur-bestuurder en de leden van de Raad van Toezicht van de stichting.
Stemverhouding:Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
- Gemeenten hebben vanuit het Rijk de opdracht om vorm te geven aan de Hervormingsagenda jeugd en aan het toekomstscenario Jeugd- en gezinsbescherming. Beide opdrachten hebben invloed op de opdracht aan het jeugdteam.
- Het college heeft met de raad afgesproken eens per half de voortgang van de jeugdhulp in Zaanstad te rapporteren, via een voortgangsrapportage. Hiermee wordt een van de aanbevelingen van het rekenkameronderzoek Jeugdhulp in Zaanstad opgevolgd. In de voortgangsrapportage staat een update de aantallen jeugdigen in de jeugdhulp, de kostenontwikkeling, de besparende maatregelen en de lopende trajecten rondom jeugd. In september 2023 is de laatste voortgangsrapportage jeugdhulp verstuurd. De volgende voortgangsrapportage komt in februari 2024.
Governance
- Er is een dienstverleningsovereenkomst afgesloten voor onbepaalde tijd (2022/14158)
- Gemeente Zaanstad benoemt de directeur-bestuurder van de stichting.
De directeur-bestuurder is eindverantwoordelijk voor de prestaties van de Stichting en voor de uitvoering van de opdracht zoals verstrekt door de gemeente Zaanstad. De directeur-bestuurder is eerste aanspreekpunt voor de gemeente en de Raad van Toezicht
- Gemeente Zaanstad benoemt de leden van de Raad van Toezicht van de stichting.
De Raad van Toezicht houdt integraal toezicht op de besturing van de organisatie van de stichting. Onder het houden van toezicht vallen bijvoorbeeld het goedkeuren van besluiten van het bestuur alsmede het monitoren van het functioneren van het bestuur.
- De strategische visie is in voorbereiding. Deze Strategische visie wordt conform de Statuten ter goedkeuring aan de Gemeente Zaanstad voorgelegd. Na de goedkeuring van de Gemeente Zaanstad, zal de Raad van Toezicht de Strategische visie en (meerjaren) begroting overeenkomstig vaststellen.
- Voorgangsgesprekken Zaanstad – stichting
Er is een governance structuur afgesproken. Elk kwartaal zijn er voortgangsgesprekken met de directeur waarin de managementrapportage wordt besproken, elke maand is er een operationeel overleg (teamleiders) met de gemeente en een ontwikkeloverleg (meer tactisch overleg over de ontwikkelingen).
Financiën
Voor het contractjaar 2023 is door gemeente Zaanstad € 10.472.963 inclusief BTW, ter beschikking gesteld aan de stichting Jeugdteam. Dit bestaat voor € 9.844.938 uit het lumpsum bedrag van de gemeente Zaanstad en voor € 628.025 uit bijdragen voor aanvullende taken (inzet praktijkondersteuners bij de huisartsen en inzet bij de proeftuin jeugdbescherming).
Het rekeningresultaat Stichting Jeugdteam over 2023 is nog niet bekend. De verwachting is dat de daadwerkelijke kosten in 2023 binnen de begroting zijn gebleven. De meest recente prognose (november 2023) voorspelde een voordelig resultaat van ruim € 0,4 miljoen.
Ontwikkeling weerstandsvermogen
Het uiteindelijke resultaat wordt aan de algemene reserve van Stichting Jeugdteam toegevoegd, zodat Stichting Jeugdteam weerstandsvermogen opbouwt om mogelijke tegenvallers zelf op te kunnen vangen. De hoogte van het weerstandsvermogen blijft vooralsnog onder het toegestane maximum van 10% (ongeveer € 1 miljoen). Inclusief het verwachte voordelige resultaat over 2023 zou de algemene reserve van Stichting Jeugdteam uitkomen op ongeveer € 0,72 miljoen.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico’s
Er is in 2023 een risico-inventarisatie gedaan. Daarin zijn de diverse risico’s die voorkomen uit de werkzaamheden van de stichting voor de gemeente en de stichting, in kaart gebracht en voorzien van beheersmaatregelen.
Daarin is opgenomen:
- Het definiëren van de belangrijkste risico’s en de weging van deze risico’s;
- Het vaststellen van het aanvaardbare niveau van deze risico’s voor de gemeente
- Het definiëren van noodzakelijke mitigerende maatregelen om deze risico’s (tenminste) tot dit niveau terug te brengen; en
- Het toewijzen van het eigenaarschap voor deze mitigerende maatregelen.
Conclusie is dat alle risico’s een maatregel en een eigenaar kennen.
Meest actuele risico’s zijn met name personele risico’s:
- Hoge werkdruk als gevolg van wachtlijsten
- Moeilijk vervullen van vacatures (dit speelt voor alle ketenpartners)
- CAO ontwikkelingen die de OVA index overstijgen
- Privaatrechtelijk
Stichting Sportbedrijf Zaanstad
(Bedragen x €1.000)Stichting Sportbedrijf ZaanstadRechtsvorm:Stichting
geen bestuurlijke deelname
quasi inbesteding
Oprichtings-/publicatiedatum:01-01-2015Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet Sportbedrijf is verantwoordelijk voor de exploitatie van sporthallen, gymzalen en zwembaden en de uitvoering van sportstimuleringsactiviteiten en de impuls onderwijs, sport en cultuur. De opdracht van de gemeente Zaanstad aan het Sportbedrijf is vastgelegd in een exploitatieovereenkomst.
Bestuurlijk belangDe leden van de Raad van Toezicht worden door het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Zaanstad benoemd, geschorst en ontslagen.
Stemverhouding: nvtActualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Het Sportbedrijf heeft al enkele jaren op rij een klein positief jaarresultaat. Naar verwachting geldt dit ook voor 2023. Echter, de indexering die de gemeente toepast is onvoldoende om jaar over jaar een sluitende exploitatie te behouden.
De gasprijs is voor het Sportbedrijf de belangrijkste kostenpost. In 2023 had het Sportbedrijf nog een vast contract voor gas, maar vanaf 2024 gelden hogere tarieven. De directie heeft een verzoek ingediend bij de Raad van Toezicht om een meerjarenplan op te stellen voor extra energiebesparingen, in eerste instantie bij zwembad de Crommenije. De Raad van Toezicht heeft dit goedgekeurd. In overleg met de gemeente zal het plan worden opgesteld.
Daarnaast is de personeelskrapte bij zwemonderwijzers een aandachtspunt. Hierdoor kunnen minder zwemlessen worden gegeven. Wachtlijsten nemen toe en het leidt ook tot inkomstenderving voor de zwembaden.
Financiële positie
De Gemeente stelt aan de Stichting gedurende de looptijd van deze Overeenkomst jaarlijks een budget ter beschikking (Exploitatiebijdrage) ten behoeve van de Exploitatie van de Accommodaties en de uitvoering van de activiteiten. Jaarlijks stelt de stichting de begroting op voor het komende jaar en legt deze voor ter goedkeuring aan de gemeente. De jaarrekening wordt 4 maanden na einde boekjaar aan de gemeente aangeboden.
Jaarrekening 2023
Het jaarrekeningresultaat in 2022 bedroeg € 400.420 en is toegevoegd aan de reserve Nog te besteden exploitatie Sportbedrijf. Naar verwachting sluit ook 2023 af met een klein positief resultaat.
Begroting 2024
Deze begroting verwacht voor het eerst een tekort, met name door de sterk gestegen gasprijs. Het gaat om € 475.000 tekort dat door de aanwezige reserve ‘Nog te besteden exploitatie Sportbedrijf’ kan worden opgevangen. Voor 2025 en de jaren daarna verwacht het Sportbedrijf grotere tekorten. Directie en gemeente zijn hierover in overleg.
Risico’s en beheersmaatregelen
- Stijgende energiekosten; Stichting Sportbedrijf Zaanstad heeft meegedaan met de landelijke aanbesteding van Sportfondsen, zij hebben inmiddels driekwart van hun inkoop vastgelegd. Het tarief stijgt van € 0,18 naar € 0,60 per kuub.
Op korte termijn is er zekerheid over de kosten, het terugdringen van verbruik door middel van gerichte investeringen kan op de langere termijn de stijging beheersbaar houden.
Het nieuwe zwembad De Slag wordt in de toekomst aangesloten op het warmtenet, er is nog geen inschatting te maken van de ontwikkeling van deze tarieven.
- Tekort aan zwemdocenten: er is sprake van een tekort aan zwemdocenten waardoor geen gebruik gemaakt kan worden van de volledige zwembadcapaciteit en als gevolg de inkomsten onder druk staan en de wachtlijsten toenemen. Dit tekort betreft een landelijke trend.
Stichting Sportbedrijf Zaanstad maakt gebruik van doorlopende werving via de social media kanalen, de opleiding tot zwemdocent wordt verzorgd door de Stichting zelf. Onderzocht wordt of samengewerkt kan worden met Stichting NewBees.
- Privaatrechtelijk
Textiles2Textiles B.V.
(Bedragen x €1.000)Textiles2Textiles B.V.Rechtsvorm:Besloten Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:29 januari 2020Vestigingsplaats:WormerveerToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet op gang brengen van de transitie naar een circulaire verwerking van textiel afval. De legitimering van een overheidsinterventie op basis van marktfalen is hier van toepassing. Het doel is textiel afval verwerken tot grondstof voor de kledingindustrie.
Bestuurlijk belangGemeente Zaanstad is houder van 33 1/3% van de aandelen. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Tuijn.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 33,33%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Textiles2Textiles B.V. heeft net als veel andere bedrijven hinder van de vertragingen in levertijden ondervonden. Dit jaar is de langverwachte trimcleanmachine geleverd en is het businessplan uit 2021 deels geactualiseerd, waardoor duidelijk werd dat het bedrijf 2 jaar vertraging heeft opgelopen in de plannen en prognoses. Dit verklaart de verdere verslechtering van de financiële positie. Gezamenlijk met het bedrijf wordt dit jaar bekeken op welke manieren de financiële gezondheid kan worden hersteld, zodat het bedrijf verder kan met het behalen van de (maatschappelijke) doelen uit het businessplan.
Risicoprofiel
Het financieel belang is beperkt. De gemeentelijke deelneming is verworven voor € 200.000 (waarvan € 50.000 eerdere subsidieverlening betreft). Daarnaast heeft Zaanstad een lening verstrekt ter grootte van € 200.000. Het aandelenpakket is reeds bij het besluit tot deelname voorzien. Ook voor de lening is bij de jaarrekening 2022 een voorziening opgenomen van € 200.000.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico’s
Als er onvoldoende voortgang wordt geboekt in de inbedrijfname van de machines en vervolgens verkoop van materiaal, heeft dit tot gevolg dat:
- Sprake is van steeds verder oplopende vertraging in de business case
- Toeleveranciers / inkopers eindproduct vinden via andere kanalen (afname interesse uit de markt)
- Concurrentie ontwikkelingen
- Financiële consequenties
Beheersmaatregelen
- Actief in gesprek blijven met de andere aandeelhouder.
- Samen met andere gemeenten optrekken in de MRA, opgave duurzaamheid
- Actieve deelname door ZNSTD in verschillende gremia om te kunnen anticiperen / invloed uit te kunnen oefenen op de ontwikkelingen rondom circulaire textiel.
- Annotaties B&W AvA Textiles2Textiles;
- Herijking van de business case
- Privaatrechtelijk
Dimpact
(Bedragen x €1.000)DimpactRechtsvorm:Coöperatie
Oprichtings-/publicatiedatum:lidmaatschap gestart in oktober 2020Vestigingsplaats:EnschedeToezichtsregime:Openbaar belangBinnen de onafhankelijke coöperatie Dimpact werken 40 gemeenten samen. Zij co-creëren en leren van elkaar op het gebied van digitale innovatie van dienstverlening. Als lid van Dimpact kan Zaanstad (tegen betaling) gebruik maken van de producten die onder regie van Dimpact ontwikkeld zijn door de leden en evt externe partijen.
Bestuurlijk belangGemeente Zaanstad heeft één stem in de Algemene Ledenvergadering van Dimpact. Wethouder Van der Laan vertegenwoordigt de gemeente in de ledenvergadering
Stemverhouding: 1 van de 40 stemmenActualiteiten en risico'sTegen een geringe bijdrage (enkele duizenden euro’s) blijven we lid van Dimpact en kunnen we gebruik maken van de producten die onder regie van Dimpact zijn ontwikkeld of ingekocht. Dit kan Zaanstad in potentie veel tijd besparen in de aanschaf van producten. Zo is een tijdrovend aanbestedingstraject al dan niet in combinatie met een marktconsultatie niet meer nodig. Daarbij voldoen de producten van Dimpact standaard aan al onze eisen die beschreven staan in de gemeentelijke inkoopvoorwaarden bij IT (GIBIT).
In 2023 zijn er kennismakingsgesprekken geweest met de accountmanager van Dimpact en referentie gemeenten. Er vindt nu onderzoek plaats welke producten op termijn een plek zouden kunnen krijgen binnen onze IT-architectuur. Voorbeelden van interessante producten zijn de iBurgerzaken module van PinkRoccade, het Klant Interactie Service Systeem (KISS) en Open Formulieren.
Financiële positie
Jaarrekening 2023 is nog niet beschikbaar
Risico’s en beheersmaatregelen
- Weerstandsvermogen is mogelijk onvoldoende t.o.v. de groter geworden projectportefeuille.
Maatregel is om het weerstandsvermogen te herijken. In 2023 heeft de RvC een geactualiseerde bepaling van het weerstandsvermogen vast gesteld.
- Privaatrechtelijk
RON Achtersluispolder I B.V.
(Bedragen x €1.000)RON Achtersluispolder I B.V.Rechtsvorm:Besloten Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:20 december 2005Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:middelOpenbaar belangDe RON Achtersluispolder I is het uitvoeringsinstrument voor het (her)ontwikkelen van bedrijventerreinen in de Achtersluispolder.
Bestuurlijk belangGemeente Zaanstad is houder van 33 1/3% van de aandelen. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Slegers.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Aandelenkapitaal € 18.000
Stemverhouding: 33,33%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Bij de ontmanteling van de RON NV is de gemeente, op verzoek van de gemeenteraad, aandeelhouder geworden van Achtersluispolder I BV (een dochter van RON NV) om op die manier zeggenschap te houden over het Houtcentrum in de Achtersluispolder. De gemeente is sinds eind 2021 voor 33 1/3 % aandeelhouder en Havenbedrijf Amsterdam aandeelhouder van de overige 66 2/3% aandelen. In 2023 is er niets veranderd.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van RON ASP is gemiddeld. Zaanstad heeft een minderheidsbelang (33,33%) en is ontstaan na ontbinding van RON NV, vanwege het minderheidsbelang is de bestuurlijke invloed klein. Er zijn geen bijzondere statutaire bevoegheden opgenomen. Het financieel risico is beperkt.
Financiële positie
Jaarrekening 2023
Het jaar 2023 is afgesloten met een positief saldo van € 0,2 mln. Het resultaat wordt als volgt bestemd door het toe te voegen aan de overige reserves die hierna € 1,2 mln. bedragen. Het balanstotaal is € 2,19 mln. dus de financiële positie is goed. De bezitting bestaat voornamelijk uit de deelneming (50,3 %) in het Houtcentrum BV € 1,3 mln.. Het Houtcentrum heeft een eigen vermogen van € 4,5 mln. op een balanstotaal van € 9,1 mln. ultimo 2023.
Begroting 2024-2027
De RON Achtersluispolder I B.V. heeft geen begroting. RON Achtersluispolder I B.V. behoudt de deelneming in het Houtcentrum. Verder zijn er geen activiteiten gepland.
Risico’s en beheersmaatregelen
Het risico bestaat uit het bedrag waarvoor we deelnemen namelijk € 0,2 mln. en de uitgegeven geldlening € 0,3 mln. Beheersmaatregel bestaat uit het beoordelen van de jaarrekening van RON Achtersluispolder. Gelet op de financiële positie van RON Achtersluispolder I B.V. is er geen aanleiding om een voorziening op te nemen.
- Privaatrechtelijk
Vereniging Nederlandse Gemeenten
(Bedragen x €1.000)Vereniging Nederlandse GemeentenRechtsvorm:Vereniging
Oprichtings-/publicatiedatum:28-2-1912Vestigingsplaats:Den HaagToezichtsregime:Openbaar belangDe Vereniging van Nederlandse Gemeenten zijn de 352 gemeenten (per 1-1-2021) samen, ondersteund door de VNG-organisatie. De VNG heeft als doel om de lokale overheid te versterken en de lokale democratie te vitaliseren. De gemeenten werken, via de VNG, met elkaar aan maatschappelijke opgaven.
Bestuurlijk belangZaanstad heeft 75 stemmen in de Algemene Ledenvergadering. Elke gemeente die lid is van de vereniging, brengt door tussenkomst van haar vertegenwoordiger zoveel stemmen uit als het aantal veelvouden van één duizend (1.000) inwoners dat de bevolking van de door haar gerepresenteerde gemeente telt, met dien verstande dat zij tenminste één en ten hoogste vijfenzeventig (75) stemmen uitbrengt.
Stemverhouding:Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
In 2023 zijn twee Algemene Leden Vergaderingen (ALV) gehouden, één op 14 juni en één op 1 december. Namens gemeente Zaanstad is xxxxx aanwezig geweest.
Zaanstad heeft tijdens de Algemene Leden Vergadering van 1 december voor gestemd over de volgende agendavoorstellen en moties:
- Resolutie inzet kabinetsformatie
- Motie Enschede financiële verhoudingen met nieuwe kabinet
- Motie Heemstede Zandvoort goed beleid is integraal beleid
- Actualisatie randvoorwaarden Klimaatakkoord
- Amendement Eindhoven randvoorwaarden Klimaatakkoord
- Motie Schagen Almere netcongestie
- Verantwoording over uitvoering moties
- Motie Sudwest Fryslan Losser bestaanszekerheid aan de basis
- Motie Leidschendam Voorburg normenkader rechtmatigheid
- Motie Bergeijk bijdrage Wmo
- Motie Zeist Integraal Zorgakkoord
- Motie Losser financiering Omgevingswet
Tijdens de ALV van december is ingestemd met benoeming van Jan Hamming voor de tijdelijke commissie Asiel en Migratie.
Zaanstad heeft tijdens de Algemene Leden Vergadering van 14 juni als volgt gestemd over de volgende agendavoorstellen en moties:
- Contributievoorstel 2024 (voor)
- Kadernota en GGU voorstellen (voor)
- Resolutie gemeentefinanciën (voor)
- Motie Leidschendam Voorburg opschalingskorting (voor)
- Motie Beesel gemeentefinanciën 75 (voor)
- Motie Groningen HVA (tegen)
- Motie Heerlen HVA (tegen)
- Principeakkoord HVA (voor)
- Bestuursvoorstel resolutie asiel (voor)
- Motie Bronckhorst vertegenwoordiging ROAZ (tegen)
- Motie Buren spuitzones (tegen)
- Motie Ede korte wapenstok BOA’s (voor)
- Motie Ridderkerk regionale netwerken energie (tegen)
- Verenigingsstrategie 2030 (voor)
Risicoprofiel
Nog aanvullen
Financiële positie
Jaarrekening 2022
De accountant heeft op 15 mei 2023 een controleverklaring bij de jaarrekening 2023 afgegeven. VNG behaalde een negatief resultaat voor bestemming van € 5,02 mln., € 0,2 mln. minder negatief dan begroot. Het resultaat wordt gedekt uit een bestemmingsreserve en het vermogen.
Begroting 2024-2027
De begroting 2024 is ter kennisname aangeboden aan de leden tijdens de ALV van 1 december. VNG begroot een opbrengst van € 118 mln, hier staan € 123 mln aan kosten tegenover. Het geprognotiseerde negatieve resultaat wordt gedekt door diverse reserves.
De vastgestelde contributiestijging bedraagt 6,1%. Dit is, conform de vastgestelde contributiesystematiek,
een indexatie voor loon- en prijsstijging en 1% voor de groei naar volledige dekking van de kosten van de kernorganisatie van de VNG vanuit de contributie.
Risico’s en beheersmaatregelen
De deelname aan VNG kent geen risico's voor gemeente Zaanstad.
- Privaatrechtelijk
InWest Regio B.V.
(Bedragen x €1.000)InWest Regio B.V.Rechtsvorm:Besloten Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:7 oktober 2021Vestigingsplaats:HaarlemToezichtsregime:middelOpenbaar belangDeelname van Zaanstad aan InWest Regio B.V. draagt bij aan het versneld mogelijk maken van de grote opgave op het gebied van klimaat, duurzaamheid en circulariteit.
Bestuurlijk belangGemeente Zaanstad is houder van 4,6% van de aandelen. Wethouder Onclin vertegenwoordigt de gemeente in de AvA, plaatsvervanging wethouder Slegers.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 4,6%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
ROM InWest richt zich op de maatschappelijke transities die essentieel zijn op het gebied van energie, grondstoffengebruik, voedsel en digitalisering. De impact van nieuw ondernemerschap op hoogwaardige innovatie, een rechtvaardige economie en een gezond leefklimaat leidend. In 2023 is verder geïnvesteerd in ondernemingen binnen deze thema’s, het portfolio bestaat inmiddels uit 12 bedrijven. Er zijn op dit moment twee fondsen binnen de ROM van waaruit actief geïnvesteerd wordt in ondernemingen, te weten het MKB-fonds en het Transitiefonds. Voor het MKB Fonds is dit jaar een nieuwe voorzitter van het investeringscomité benoemd.
Risicoprofiel
Er is een behoorlijk risico aan innovatieve ondernemers vandaar dat de gemeente Zaanstad voor haar aandeel € 1,5 mln. gaat reserveren in 2023, 2024 en 2025 uit de lopende en toekomstige programmabegroting.
Er is al reeds € 0,5 mln. is al gereserveerd in 2023.
Financiële positie
Jaarrekening 2022
Het jaar 2022 is afgesloten met een negatief saldo van afgerond € 1,6 miljoen. Het vermogen bedraagt afgerond € 18 miljoen en de totale schulden afgerond € 6 miljoen.
Begroting 2024-2027
In 2024 wordt een positief exploitatie verwacht van € 0,001 miljoen. In de deelneming wordt een negatief resultaat verwacht van € 1,9 miljoen. De verwachting is dat de negatieve resultaten op deelneming (op langere termijn) gedragen worden door positieve resultaten van de investeringen.
Risico’s en beheersmaatregelen
Risico's:
- Aantrekken en behouden van de juiste talenten en experts;
- Tijdig beschikbaar krijgen van capital calls;
- Complexiteit van de geplande IT-implementaties met impact op adequaat fondsmanagement en data-gedreven ambitie;
- Een wijziging in de funding-mix waardoor er onvoldoende middelen beschikbaar komen voor een professionele exploitatie
Beheersmaatregelen:
- Sturen op een modern en aantrekkelijk pakket aan arbeidsvoorwaarden, ontwikkelingsmogelijkheden en gewenste cultuur
- Actief overleg met stakeholders en aandeelhouders
- Opstellen IT-strategie inclusief databeleid en bij implementatie gebruik maken van projectmanagement expertise